“South China Morning Post” gazetesinin haberine nazaran, Hong Kong’da 30 yıl evvel Çin’in başşehri Pekin’deki Tiananmen Meydanı’nda, demokrasi yanlısı şovların bastırılması sırasında çıkan olaylarda hayatını kaybedenler için anma merasimi düzenlendi.
Töreni organize eden “Çin’in Yurtsever Demokratik Hareketlerini Destekleyen Hong Kong İttifakı”na nazaran, Victoria Parkı’nda toplanan 180 binden fazla kişi ölenlerin anısına mum yaktı.
Polis ise bu sayısı 37 bin olarak açıkladı.
TAYVAN’DA ANMA TÖRENİ
“Focus Taiwan”ın haberine nazaran, Tiananmen olaylarının 30. yılı nedeniyle Tayvan’ın başşehri Taipei’de düzenlenen anma aktifliğine Tayvan Başkanı Yardımcısı Chen Chien-jen de katıldı.
Çeşitli sivil kümeler tarafından organize edilen aktiflik, Özgürlük Meydanı’nda binlerce kişinin iştirakiyle gerçekleşti.
Çin’e, “olayların gerisindeki gerçeği ortaya koyma ve insan hakları ihlallerini derhal durdurma” davetinde bulunan Chen, “Tarih, günümüz için bir model olarak geçmişten ödünç almamızı ve geçmiş yanlışlarımızı derinlemesine düşünmemizi sağlayan bir aynadır.” dedi.
Chen, “Maalesef, Çin’deki gençlerin birden fazla, 1989’da yaşanan olaydan habersiz zira Çin’de, tarihin bu kısmı büsbütün silinmiş durumda.” yorumunu yaptı.
Tayvan’ın kendisini insan haklarına saygılı bir demokrasiye dönüştürmeyi başardığını söyleyen Chen, Çinli yetkililerin, “özgürlük, demokrasi ve insan hakları üzere üniversal pahalara zıt tarafta giden yanlış bir yol seçtiği” değerlendirmesinde bulundu.
Çin’de 1949’da Mao Zedong’un iktidara gelmesi üzerine Çan Kayşek (Chiang Kai-shek) ve birtakım hükümet üyeleri, Tayvan’a yerleşip 1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarının adada devam ettiğini ileri sürerek bağımsızlık ilan etmiş lakin “milliyetçi Çin” olarak da isimlendirdikleri Tayvan’ın Çin tarafından bağımsızlığı kabul edilmemişti.
Çin’in Birleşmiş Milletlerdeki (BM) resmi temsilcisi olan Çin Halk Cumhuriyeti, benimsediği “Tek Çin” prensibi uyarınca ada üzerinde rastgele bir denetimi olmamasına karşın Tayvan’ı kendi toprağı kabul ediyor. Pekin idaresi, bağımsızlık ilan etmesi halinde Tayvan’a askeri müdahalede bulunabileceğini ileri sürüyor.
PROTESTOLAR DÜZENLENDİ
Hong Kong’da, 26 Mayıs’ta, 2 binden fazla gösterici, 4 Haziran 1989’da başşehir Pekin’deki Tiananmen Meydanı’nda hükümete karşı şovların 30’uncu yılının yaklaşması münasebetiyle şov yapmıştı.
Göstericiler, “Halk unutmayacak. Demokrasi aktivistlerini hür bırak. 4 Haziran protestosunu paka çıkar. Tek parti iktidarına son ver. Demokratik bir Çin inşa et.” sloganları atmıştı.
1989’DAKİ OLAYLARDA NE OLMUŞTU?
Çin’de 1989 yılının nisan ayından başlayarak 4 Haziran’a kadar süren ve başşehir Pekin’deki Tiananmen Meydanı’nda güç kullanılarak bastırılan olaylarda resmi olmayan sayılara nazaran 2 binden fazla kişi hayatını kaybetti.
Demokrasi ve söz özgürlüğü talebi, enflasyon, siyasi bozulma ve yozlaşma üzere nedenlerle başlayan protestolara ülkedeki aydın kesim ve öğrenciler başta olmak üzere ağır iştirak olmuştu.
Çin’in hala milletlerarası toplum tarafından kınanmasına sebep olan olaylarda, 1978 yılındaki dışa açılımdan sonra uygulanan ekonomik ıslahatların tetiklediği işsizlik, Çin Komünist Partisinin tavrı ve siyasi bozulma üzere nedenlerin etken olduğu kaydediliyor.
Olayların birinci başladığı vakitlerde hükümet, göstericilere müdahale etmemiş lakin protestocuların dağılmaması üzerine 20 Mayıs’ta sıkıyönetim ilan edilmişti.
Hükümet, protestocuların taleplerinin karşılanmasının mümkün olmadığı ve şovların bastırılması gerektiği kararına vararak 4 Haziran gecesi tanklar ve askerleri meydana göndermişti.
Güvenlik güçlerinin olayları bastırırken gerçek mermi kullanması sonucu Çin Kızılhaçı’na nazaran 2 bini aşkın kişi ömrünü yitirmişti.
Diğer yandan, olayların akabinde çok sayıda devlet ve parti yetkilisi gözaltına alınmış ya da mesken hapsiyle cezalandırılmıştı.
Çin’in yakın tarihinde geniş yankı uyandıran “Tiananmen olayları”, ülkedeki yeni jenerasyon başta olmak üzere halk tarafından hala tam olarak bilinmiyor.
Hayatını kaybedenlerin anıldığı aktiflik, her yıl Tiananmen olaylarının yaşandığı günde Hong Kong’da yapılıyor. AA