ABD’deki banka iflasları ve İsviçre bankası Credit Suisse’teki gelişmelerin bilhassa Avrupa’da başka bankalara sıçramasına yönelik telaşlar sürerken, yüksek enflasyon-faiz çıkmazında bankacılık kesimindeki potansiyel yeni sorunlara karşı alınabilecek tedbirlerin kısıtlı olması global iktisat için en büyük tehdit olarak görülüyor.
Geçen ay ABD’nin 16. büyük bankası olan Silikon Vadisi Bankası ve Signature Bank’ın iflası, Avrupa bankalarını da baskı altına aldı. Bunun birinci tesiri, İsviçre’nin en büyük ikinci bankası olan 167 yıllık Credit Suisse’in en büyük ortağı Suudi Ulusal Bankası’nın sermaye artırımı yapmayacaklarını duyurmasının akabinde görüldü. Bankanın pay senedi süratle düştü ve satış baskısı piyasa geneline yayıldı.
UBS, 19 Mart’ta Credit Suisse’in satın alınmasında mutabakat sağlandığını açıkladı.
Credit Suisse’in kurtarılması, bankaların tahvil fiyatlarının baskı altında olması nedeniyle Avrupa piyasalarında oynaklığa neden olurken, bankacılık krizinin yüksek enflasyon, hayat pahalılığı ve güç krizi nedeniyle aslında baskı altında olan global ekonomiyi derinden etkileyebileceğine yönelik telaşlar arttı.
Uluslararası Para Fonu (IMF) Lideri Kristalina Georgieva, dün yaptığı açıklamada, dünyanın önde gelen merkez bankaları tarafından belirlenen yüksek faiz oranlarının hane halkları ve işletmeler için borçlanma maliyetlerini artırması nedeniyle global iktisadın 1990’dan bu yana en zayıf büyüme devrine gerçek ilerlediği konusunda uyardı.
Georgieva, geçen ay global bankacılık sanayisindeki karışıklığın merkez bankalarının üstesinden gelmesi gereken tehlikeler olduğunu gösterdiğini belirtti.
“ÇÖZÜLMESİ NEREDEYSE İMKANSIZ BİR PROBLEM”
Londra İktisat Okulu (LSE) Finans Departmanı Sistemik Risk Merkezi Yöneticisi Jon Danielsson, bankacılık bölümündeki yaşananların global iktisada tesirlerine ait yaptığı değerlendirmede, “Şu anda global iktisat için en büyük tehdit finansal sistem. Son devirde iki büyük bankanın iflasını gördük. Credit Suisse’in yanı sıra birtakım Avrupa bankaları önemli baskı altında. Avrupa’da yahut öbür bir ülkede gelecekte öbür bankaların tıpkı meseleleri yaşayabileceğine ait çok fazla tasa var.” diye konuştu.
Şu anda finansal sistemden kaynaklı tehditlere karşı harekete geçmenin 2008 krizine kıyasla daha sıkıntı olduğunu lisana getiren Danielsson, şöyle devam etti:
“Merkez bankaları yüksek enflasyona karşı faiz oranlarını artırıyorlar ve bu da tahvili olan bankalar için sorun yaratıyor. Şu anda yüksek enflasyonu düşürmek için artan faizler karşısında bir öbür banka daha kırılgan mı bilmiyoruz. Credit Suisse, zayıf ve birçok sorun nedeniyle makûs yönetilen bir bankaydı. Makûs yönetilen ve kırılgan olan diğer Avrupa bankaları da var, Deutsche Bank bunlardan birinci akla geleni.
Bu nedenle yeni potansiyel sorunlar, bir öteki büyük bir bankanın iflasını tetikleyebilir. Global iktisat için şu anda en büyük tehdit bu. Merkez bankaları ve hükümetlerin bu potansiyel sorunlarla çaba edebilecek kapasitesi olduğunu düşünmüyorum zira mali güçleri ve harcayacak paraları yok.
Merkez bankaları şu anda enflasyona o kadar odaklanmış durumda ki sisteme yardımcı olmak için niceliksel gevşeme yapamıyor ve para basamıyorlar. Bu da krize karşı kâfi yanıtın verilmesini zorlaştırıyor. Yani, şu anki durum çözülmesi neredeyse imkansız bir sorun.”
Danielsson, Avrupa bankalarında yeni bir iflas yaşanması halinde bölge iktisadı kadar İngiltere iktisadının de süratle etkileneceğinin altını çizdi.
“EKONOMİK BÜYÜME EPEY YAVAŞ KALACAK”
Oxford Economics Kıdemli İktisat Danışmanı ve İngiltere Merkez Bankası Para Siyaseti Komitesi Eski Üyesi Michael Saunders ise bankacılık dalındaki problemlerin İngiltere ve global ekonomik büyüme üzerindeki tesirlerinin kısıtlı olmasını beklediğini söyledi.
Enerji fiyatlarındaki artış ve son periyotta birçok gelişmiş ülkede görülen faiz artışlarının büyümeyi daha kısıtlayıcı tesirde olduğunu anlatan Saunders, “Merkez bankalarının faiz artırımına gitmesinin nedeni büyümeyi yavaşlatmaktır.
Bankalardaki tahvil fiyatlarının düşmesi yüksek faiz artışının olağan bir sonucu olarak gerçekleşir. Yani siyaset faizinin gerçek aktiviteye dönüşmesi olarak tabir edebiliriz. Bu yüzden bu yıl birçok gelişmiş ülkedeki ekonomik büyüme epeyce yavaş kalacak. Sıkılaştırıcı para siyaseti, talebi baskılamada tesirli olacak.” değerlendirmesinde bulundu.
Saunders, şu anda global ekonomiyi etkileyen tek bir sıkıntıdan bahsedilemeyeceğini ve tehditlerin bölgelere nazaran değişkenlik gösterdiğini belirterek, “Avrupa’nın sorunu güç fiyatları. ABD’deki öykü daha çok bankalarla ilgili fakat 2008 finansal krizi üzere değil. İngiltere’de de güç fiyatlarının tesiri sürüyor. Fiyatlar birkaç ay öncesine nazaran epeyce düşük düzeyde olsa da şartlar sıkıntı olmaya devam ediyor.” dedi. (AA)