Konya’nın Halkapınar ilçesindeki yaklaşık 3 bin yıllık Hitit mirası ve tarımda rahmetin simgesi ”İvriz Kaya Anıtı”, dünyanın birinci tarım anıtı olarak doğal hoşlukları ile ön plana çıkıyor.
UNESCO Dünya Mirası Süreksiz Listesinde yer alan Geç Hitit devrine ilişkin anıt, yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı oluyor.
Geçmişte Evliya Çelebi ve Katip Çelebi tarafından da varlığı ve değerinden bahsedilen anıtın UNESCO tarafından kalıcı listeye alınmasıyla dünyada yankı uyandırması bekleniyor.
“KONYA, HİTİTLERİN DE BUĞDAY AMBARIYDI”
Selçuk Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Bahar, yaptığı açıklamada, anıtın Halkapınar ve Ereğli ilçeleri ortasında yer aldığını söyledi.
Konya’nın Hitit anıtlarının en çok bulunduğu kentlerden biri olduğunu lisana getiren Bahar, “Konya Ovası’nın etrafı Hitit anıtlarıyla donatılmıştır zira Konya, Hititlerin de buğday ambarıydı. Hititlerin ovaya su veren bütün su kaynaklarını anıtlaştırdığı görülebilir. Bu nedenle Hitit tarihi bakımından Konya’nın ehemmiyeti yüksek.” diye konuştu.
Hititlerin Anadolu’da 200 yıl süren bir imparatorluk kurduklarını anlatan Bahar, şöyle devam etti:
“Milattan evvel 1200’lü yıllarda ‘Ege göçleri’ diye bir kavimler göçü oldu ve Hitit İmparatorluğu yıkıldı. Göçler sonucunda Orta Anadolu’da siyasi boşluk ortaya çıktı, yeni krallıklar kuruldu. Bunlara Geç Hitit Krallıkları diyoruz. Bu krallıklardan birisi de Niğde’nin Kemerhisar mevkisinde, o zamanki ismiyle Tuvana’da kurulan Tuvana Krallığı’ydı. Tuvana Krallığı’nın batı sonları Konya’ya kadar uzanıyordu. Tuvana hükümdarlarından Warpalawas, Bolkar Dağları’ndan gelen ve Ereğli Ovası’nı sulayan bu su kaynağını görüyor. Bağ ve bahçelerin içerisine Luvi rabbi Tarhundas’ın resmedildiği bu anıtı yaptırıyor. Fırtına ve rahmet rablerine o periyot Tarhundas diyorlardı.”
KONYA OVASI BAŞAK, DAĞLIK KESİTİ ÜZÜM
Anıtın milattan evvel 730’lu yıllarda yaptırıldığına işaret eden Bahar, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Yaklaşık 3 bin yıllık bir anıt. Fotoğrafta fırtına rabbi elinde başak ve üzüm salkımı bulunduruyor. Bu birebir vakitte Konya’nın da simgelerinden. Mustafa Kemal Atatürk’ün Konya’daki anıtında da elinde başak tuttuğunu görüyoruz, daha evvelki Roma kabartmalarında da bununla sıkça karşılaşırız. Konya Ovası başakla, dağlık kısmı üzümle simgelenir. Burada Kral Warpalawas, Tarhundas’a dua eder durumda resmedilmiş. Kendisini daha küçük resmetmiş. Hükümdarın kıyafetleri, o devri etkileyen Arami kıyafetleri ancak Tarhundas’ın kıyafetlerine baktığınızda Hitit tesirinin sürdüğünü görüyoruz.”
DÜNYA MİRASI SÜREKSİZ LİSTESİNDE
Bahar, anıtın bulunduğu alanın “İvriz Kültürel Peyzajı” ismiyle 2017 yılında UNESCO Dünya Mirası Süreksiz Listesine alındığını hatırlattı.
Kararın, bölgenin tanıtımı için kıymetine değinen Bahar, “Burası kesinlikle görülmesi gereken bir yer. Dünya Kültür Mirası Kalıcı Listesine kabul edildiğinde dünya daha âlâ tanıyacak, ziyaretler daha da artacaktır. Toplumumuz da tarihimize, kültürümüze daha fazla sahip çıkacaktır.” tabirlerini kullandı.
Bölgede turistlere rehberlik yapan Musa Balcı da anıtın çok değerli tarihi bir hoşluk olduğunu, İvriz Çayı ve etrafındaki doğal hoşlukları ile gelenlere görsel şölen yaşattığını aktardı.
Anıtın bir benzerinin Ambar Deresi’nde bulunduğunu belirten Balcı, şunları kaydetti:
“Hititler buraya yerleştiğinde, bu su Ambar Deresi vadisinden akarken sonraki yıllarda yatağını değiştirip buradan akmaya başlamış. Hititler de buraya bir kaya kabartması yapmış. Hititlerin son yüz yılında yapılan bir kabartma. Hitit hükümdarı ve ilahı resmedilmiş. Dünyada tarım üzerine yapılan birinci kaya anıtı burası. Kral, ‘Burada ektiğime İlah rahmet verecektir’ diyor. Nitekim inanılmaz hoş bir yer. Buranın anlatılması, tanıtılması lazım.”
AA