Retuers’ın haberine nazaran ABD Savunma Bakanlığı’nın satın almadan sorumlu yetkilisi Lord, Paris Havacılık Fuarı’nda yaptığı açıklamada Türkiye’de F-35 üretiminde çalışan firmalara ve Türkiye’deki savunma sanayiine ek yaptırımlar gelebileceği açıklamasında bulundu.
Lord gazetecilere yaptığı açıklamada “S-400 ve F-35 tesiriyle, savunma ve ticaret endüstrimizin geri kalanına yönelik etkiyi iki kısma ayırdık. Savunma perspektifinden F-35’in dışındaki her ögesi bakanlık bünyesinde gözden geçirdik ve bunlar CAATSA yaptırımlarına tabi olabilir” dedi.
Lord, öbür taraftan Amerikan endüstrisinin dirençli olduğunu ve Türkiye’nin ürettiği modüller için öteki öbür kaynaklar bulabileceğini söyledi. Lord, “Gerçekte yapmak istediğimiz bu değil. Türkiye ile birlikte çalışmayı sürdürmenin bir yolunu bulmak istiyoruz” sözünü kullandı.
937 MODÜL ÜRETİYORUZ
Türk savunma sanayi şirketleri F-35 uçaklarının yaklaşık 937 adet modülünü üretiyor.
Ankara F-35 programının ortaklarından biri olarak toplam bedeli 9 milyar doları bulan 100 adet F-35 savaş uçağı almayı planladığını bildirmişti. Pentagon artık bu üretimi ABD tesislerine ve öbür yerlere taşımayı ve böylelikle Türkiye’nin üretimdeki rolünü gelecek yılın başlarında sona erdirmeyi planlıyor.
Türk yetkililer, Ankara’nın F-35 projesi konusundaki sorumluluklarını yerine getirdiğini ve programın planlandığı üzere devam etmesi gerektiğini savunuyor. Rusya’dan S-400 alımının da yalnızca Türkiye’nin savunma muhtaçlıklarını karşılama maksadı taşıdığını ve bu satışın F-35’lere bir tehdit oluşturmadığını belirtiyorlar. Türk şirketlerin 2009 yılından proje bitimine kadar F-35’ler için 5.5 milyar dolar kıymetinde üretim yapması bekleniyordu.
F-35 ÜRETİMİNDE YER ALAN TÜRK FİRMALARDAN BAZILARI
2004 yılından bu yana programa dayanak veren Alp Havacılık, F-35 uçak gövdesi yapısal modülleri ve asambleleri, iniş kadrosu bileşenleri ve motor için F135 motoru titanyum entegre kanat rotorları üretiyor.
F-35 Elektro Optik Gaye Sistemi’nin kesimi olan gelişmiş optik bileşenler için üretim yaklaşımları geliştirenveF-35 CNI Aviyonik Elektronik Arabirim Denetim Aygıtı üzerinde Northrop Grumman ile birlikte çalışan ASELSAN ayrıyeten yakın vakitte tam ölçekli üretim faaliyetlerini başlatacak.
AYESAŞ şu anda iki temel F-35 bileşeni olan füze uzaktan kumanda arabirimi ve panoramik kabin ekranının elektronik kartlarının tek tedarikçisi.
F-35 Elektrik Kabloları ve Orta Temas Sistemi’nin (EWIS) yüzde 40’ını üretmekte olan FOKKER ELMO ayrıyeten, tüm merkezi kısım kablo sistemleriyle TAI’yi destekleyecek. FOKKER ELMO ayrıyeten motor için, büyük bir kısmı İzmir’deki tesislerinde üretilecek olan EWIS geliştirecek.
2005 yılından bu yana F-35 eğitim sistemlerini destekleyen HAVELSAN, gelecekte Türk F-35 Entegre Pilot ve Bakım Eğitim Merkezi (ITC) ve Türkiye’deki ilgili eğitim sistemlerinin geliştirilmesi için öncü bir rol üstlenmekte.
2005 yılından bu yana F-35’i destekleyen KALE HAVACILIK, TAI ile birlikte F-35 uçak gövdesi yapısal modüllerini ve düzeneklerini üretiyor. Üç uçak tipinin de iniş kadrosu kilit asambleleri için Heroux Devtek’i tek tedarikçi olarak destekleyen Kale Havacılık ayrıyeten, motor donanımlarının üretimi gayesiyle İzmir’de Pratt & Whitney ile bir ortak teşebbüs oluşturdu.
2004 yılından bu yana F-35 Programı’nı destekleyen MIKES, British Aerospace Engineering (BAE) ve Northrop Grumman için F-35 uçak bileşenleri ve asambleleri sağlıyor.
ROKETSAN ve TUBITAK-SAGE birlikte, 5. kuşak savaş uçağı F-35 uçağında dahili olarak kullanılacak hassas güdümlü Stand-off Füzesi’nin (SOM) geliştirme, entegrasyon ve üretimini yürütüyor.
2008 yılından beri F-35 Programı’nı stratejik olarak destekleyen ve tüm F-35 uçaklarında kullanılan donanımları sağlayan TUSAŞ (Türk Havacılık ve Uzay Sanayii), Northrup Grumman ile birlikte uçak orta gövdesi üretim ve montajı, kompozit dış kaplama ve silah bölmesi kapakları ile fiber kompozit hava girişi kanallarının üretimini yürütüyor. Havadan Yere Pilonlar ve adaptörler dahil F-35’in Alternatif Misyon Ekipmanları’nın (AME) yaklaşık yüzde 50’sini üreten TUSAŞ, Pratt and Whitney ile imzaladığı stratejik mutabakat doğrultusunda önümüzdeki devirde FACO ve MRO&U için ülke ve bölgede önder pozisyonu hedefliyor. TUSAŞ ayrıyeten Otonom Lojistik Küresel Dayanak (ALGS) sistemi kapsamında Türk Silahlı Kuvvetleri’nin organik depolarını temsil etmek üzere seçilmiştir.