AGİT Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi’nin 14 Mayıs 2023 tarihinde yapılacak Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerini izlemek üzere görevlendirdiği heyet, Ankara’da basın toplantısı düzenledi.
Danimarka’dan Büyükelçi Jan Petersen’in başkanlık ettiği heyet 14 uzmanı kapsayan bir ana kümeden oluşuyor. Milletlerarası uzmanlar ve 28 uzun devir gözlemci, 7 Nisan 2023 tarihinden itibaren vazifelerine başlayacaklar. Ayrıyeten AGİT, seçimden birkaç gün evvel 350 şahıstan oluşan kısa vadeli gözlemci talebinde bulunacak.
Toplantıya, Seçim Müşahede Heyeti Lideri Büyükelçi Jan Petersen, Seçim Departmanı Lideri Meaghan Fitzgerald ve Heyet Lider Yardımcısı Marcel Nangy katıldı. Yetkililer tarafından seçimleri gözlemlemek için davet edildiklerini belirten Petersen, şöyle devam etti:
“DÜN PRESTİJİYLE MİSYONUMUZA BAŞLADIK”
*Büromuz, bu değerli ve tıpkı vakitte zorlayıcı olduğunu bildiğimiz seçimlerde vazifelerini yerine getirip müşahedesini yapmak için tam olarak kendisini adamış bir halde bulunmaktadır.
*Bu vesileyle, şubat ayında yaşanan sarsıntıda yaşanan can kayıpları ve altyapı kaybından ötürü duyduğumuz büyük acıyı da sizlerle paylaşmak istiyoruz.
*Bu şartlar altında, Türkiye’nin bu seçimlere ne kadar kuvvetli bir halde hazırlandığının şuurunda olduğumuzu tabir etmek istiyoruz.
*Büromuz, 2002 yılından bu yana Türkiye’de 7 tane seçimle bağlı faaliyet yürütmüş olmakla birlikte, en son 2018’de düzenlenen erken Cumhurbaşkanlığı ve Meclis seçimlerinde sizlerle birlikte olduk.
*Dün itibariyle Ankara’da misyonumuza başlamış bulunmaktayız. Öncelikle Dışişleri Bakanlığı ile görüştük, tıpkı vakitte da YSK ile de görüştük. Onları misyonumuzun kimlerden oluştuğu ve yapacağımız faaliyetlerle ilgili bilgilendirdik.
“13 AGİT ÜLKESİNDEN GELEN 14 MEMLEKETLER ARASI UZMANDAN OLUŞUYOR”
*Misyonumuzda çekirdek takımımız 14 milletlerarası uzmandan oluşuyor. 13 farklı AGİT iştirakçi ülkesinden gelmekteler. Seçim, siyaset, hukuk ve medya analistlerimiz bulunmakta. Bununla birlikte teknik ve lojistik uzmanlarımız da bizlerle birlikte. Çekirdek takımımız seçim süreci boyunca Ankara’da, bizlerle birlikte olacaklar.
*5 Nisan itibariyle 28 uzun periyot gözlemcimiz bizimle birlikte olacak. Geldiklerinde, çekirdek grubumuz tarafından bilgilendirildikten sonra Türkiye’nin 14 bölgesine alanda faaliyetleri gözlemlemek için yönlendirilecekler.
*350 kısa periyot uzmanımız, oy verme gününde bizimle birlikte olacaklar. Sistematik bir biçimde oy verme, sayım, döküm ve birleştirme çalışmalarını gözlemleyecekler.
*Seçim gözlemlerimizde, Ofisimizin hazırladığı müşahede metodolojisini kullanıyoruz. Bu metodoloji, 20 yılı aşkın deneyimin sonucunda 430’dan fazla seçim gözlemleyerek ya da 57 farklı üye devletle yaptığımız çalışmalar sonucunda şekillendirilmiş bir metodolojidir.
*Her vakit tarafsızlığımızı koruma ediyoruz. Bu müşahedelerimizi yaparken seçim öncesi, seçim günü ve seçim sonrasına bakıyoruz. Ülkü olarak yapılan hazırlıklar da müşahedelere dahil oluyor.
*Seçmen kütüklerinin hazırlanması ve oy veren listelerinin hazırlığı ile ilgili çalışmalara bakıyoruz. Propaganda, seçim kampanyası faaliyetlerine bakıyoruz, bunların finansmanına bakıyoruz.
*Medyadaki çalışmaları gözlemliyoruz. Hukuk boyutunu ve daha sonra çıkacak şikâyet ve itirazlar ile ilgili süreçlerde neler yapıldığını kıymetlendiriyoruz.
*Burada geçirdiğimiz süreçte, hem seçim yönetimleri ile toplantılar düzenliyoruz, seçim sürecine dahil olan kilit kurumlarla toplantılar düzenliyoruz. Siyasi partilerle görüşüyoruz, keza, sivil toplum kuruluşlarıyla görüşüyoruz. Medya temsilcileriyle görüşüyoruz.
“TAVSİYELERİN NE KADARININ UYGULANIP UYGULANMADIĞINI DA DEĞERLENDİRİYORUZ”
*Misyonumuz kapsamında medya izleme misyonumuz bulunuyor. Siyasi kampanyaların medyada ne kadar yer aldığını nicel ve nitel olarak kıymetlendiriyoruz. Yakın vakitte müşahede yapmış olduğumuz bir ülkeye geri dönüyor olsak da her vakit tarafsızlığımızı ve tutarlılığımızı koruma ediyoruz.
*Değerlendirme sürecinde kullandığımız ve çok açık olan kriterimiz var. Öncelikle AGİT’in kendi belirlemiş olduğu standartlar. Bununla birlikte, demokratik seçimlerle ilgili olan öbür memleketler arası standartlar ve Türkiye’deki mevcut mevzuattır.
*Türkiye için daha evvel yazdığımız raporlardaki tavsiyelere de bakıyoruz. Bu tavsiyelerin ne kadarının uygulanıp uygulanmadığını da kıymetlendiriyoruz. Lakin ne bu ülkedeki bir evvelki seçim ile mevcut seçimi kıyaslıyoruz ne de bir öbür ülkedeki seçimi bu seçimle kıyaslıyoruz.
*Seçimin sonucuyla ilgili rastgele bir tasa duymadan burada bulunuyoruz. Biz yalnızca seçim süreciyle ilgileniyoruz.
*Burada ne bir kontrol yapmak için ne müdahale etmek için ne de rastgele bir formda takviye ya da yardım etmek için bulunuyoruz. Yalnızca ve yalnızca müşahede yapmak için buradayız.
*Seçim gününden 3 hafta evvel yayınlayacağımız bir orta rapor olacak. O raporda, o ana kadarki bulgulara dayanarak gerçekler neyse onlar yansıtılacak. Oy verme gününden sonraki gün bir basın toplantısı düzenleyeceğiz.
*Bu toplantı esnasında, ön bulgular ve sonuçlar diye isimlendirdiğimiz raporumuzu sizlerle paylaşıyor olacağız. Son raporumuz ise seçim sürecinin tamamlanmasından 2-3 ay sonra yayınlayacak. İçinde, ilgili yetkililere tavsiyeler içeren kısımlar bulunacak.
“TÜM TÜRKİYE’Yİ KAPSAYACAK TAKIMLARIMIZLA MÜŞAHEDELERİMİZİ YAPIYOR OLACAĞIZ”
Petersen, açıklamasının akabinde basın mensuplarının sorularını yanıtladı. Bir basın mensubunun sarsıntı bölgesine yönelik detaylı çalışmaların yapılıp yapılmayacağına ait sorusunu, “14 takımımız Türkiye’nin tamamını kapsayacak halde konuşlandırılacaklar. Evet, durumdan endişelendiğimiz için orası da dahil olmak üzere tüm Türkiye’yi kapsayacak gruplarımızla müşahedelerimizi yapıyor olacağız” sözleriyle yanıtladı.
Petersen seçim sürecinde söz özgürlüğü ve basın özgürlüğü konusunda Seçim Müşahede Heyeti’nin telaşlarının olup olmadığına dair soruya ise şu karşılığı verdi:
*Medya bileşenimiz var. Medya bileşenimiz kapsamında medyada hangi partilerin, hangi kampanyasına, ne kadar ve nasıl yer veriliyor, bunu gözlemliyor olacağız.
*Ki bu, medya izlemesi faaliyetlerimiz, bizim mevzuya baktığımız usullerden yalnızca bir tanesi.
*Metodolojimiz tarafsız olmamızı ve hiçbir formda müdahale etmememiz gerektirdiği için ve bugün daha buraya yeni geldiğimizi düşünerek bu mevzuda ek bir yorumda bulunamıyoruz.
*Bununla ilgili görüşlerimizi seçimin sonraki günü bir ortaya gelip ön bulgularımızı paylaşırken sizinle paylaşabiliriz. (ANKA)