Halk ortasında bilinen ismiyle ailevi Akdeniz anemisi, talasemi, Akdeniz’e komşu olan ülkelerde çok yaygın görülüyor. Türkiye’nin bu ülkelerin başında geldiğini belirten Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Meral Sönmezoğlu, 8 Mayıs ‘Dünya Talasemi Günü’ öncesi hastalıkla ilgili değerli bilgiler paylaştı.
Türkiye’de 4 bin 500 civarında talasemi tedavisi gören hasta olduğunu söyleyen Prof. Dr. Meral Sönmezoğlu, “Daha da kıymetlisi o hastaların hastalığının ortaya çıkmasına neden olan taşıyıcı aileler var. Türkiye’de yaklaşık bir milyon 300 bin talasemi taşıyıcısı var. Bu sayının ehemmiyeti ise şudur; Talasemi hastaları şayet çocuk doğurursa bu çocukların talasemi hastası olma ihtimali yüzde 50’dir. Her yıl yaklaşık 365 bin talasemili çocuk dünyaya geliyor” diye konuştu.
“EVLİLİK ÖNCESİ TEST VE GENETİK DANIŞMANLIK ÖNEMLİ”
Bir milyon 300 bin civarında taşıyıcı olduğuna dikkat çekerek evlenmeden evvel yapılacak testlerin değerine değinen Prof. Dr. Meral Sönmezoğlu, şu ihtarlarda bulundu:
“Bu şahıslar taşıyıcı ve sağlıklı. Onların hasta ya da taşıyıcı olduklarını tabir eden hiçbir belirtileri yok. O vakit bu şahısları evlenme öncesinde yapılacak testlerle tespit etmemiz mümkün. Bu testler çok hoş, önerilmesi de çok âlâ lakin zarurî olmaması eksiklik. Bu testler yalnızca öneriliyor. Testleri yaptırıp sonucunu getirmeyenler de evlenebiliyorlar. Bunların birçok riskli bölgelerde zarurî olması gerekiyor. Türkiye’de talasemi taşıyıcılığı yüzde 2.1 oranında. Ancak Akdeniz’de bilhassa Antalya’da bu oran yüzde 13, Ege’de yüzde 6 ila 7 oranlarında. Bu kentlerde taşıyıcılar daha yüksek oranlarda. Evlenme olasılıkları daha yüksek. Münasebetiyle evlilik öncesi testler ve bireylere genetik danışmanlık verilmesi çok değerli.”
“HASTALAR HER AY İKİ ÜNİTE KAN ALIYOR”
Talasemi tedavisinde bireye bir yaşından itibaren sistemli kan transfüzyonu yapıldığına dikkat çeken Prof. Dr. Sönmezoğlu, “Küçücük bebekler, küçücük bedenlerine her ay kan alıyorlar. Şayet almazlarsa vefat riskleri oluyor. Kan ile bedenlerine demir yüklüyoruz. Demiri geri almak için de bir tedavi uyguluyoruz. Bu hayatları boyunca sürüyor. Her ay 2 ünite kan alıyorlar. Bu çok bir yük. Kan transfüzyonu sırasında enfeksiyon bulaşabiliyor. Bu bireyler nizamlı olarak kan alacak ancak bu kanın çok riskleri var. Zira kan bağışlayan herkes çok sağlıklı değil. Talasemi hastalarını takip eden hekimlerin istekli ve sağlıklı donör kümesi oluşturup buralardan kan vermeye çalışmaları lazım” ihtarında bulundu.
“HASTALARIN RUHSAL TAKVİYEYE MUHTAÇLIKLARI VAR”
Hastalığın bir de ruhsal bir istikameti olduğunu belirten Prof. Dr. Sönmezoğlu, “Hasta tanıyı aldıktan sonra o kadar büyük bir ruhsal travma yaşıyor ki. Bu durumu göz arkası etmemek lazım. Hastaya kan transfüzyonu tedavisi verirken yanına psikoterapiyi de ihmal etmemeliyiz. O hastanın psikolojisini de yüksek tutmak ismine tedbir almak gerekli. Çok güzel bir tedavi seçseniz bile hasta bunu almaya gelmeyebilir. Onun ruhsal takviyesini de sağlamanız gerekiyor. Kişinin hayatını da izlemek değerli. Ruhsal yardım vermeli ki bu kişi hayatına devam edebilsin” tabirlerini kullandı.
“GÖÇLERLE AVRUPA´YA YANLIŞSIZ YAYILDI”
Talaseminin göçler sonucu Akdeniz’den Avrupa’ya hakikat yayılmaya başladığını tabir eden Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Meral Sönmezoğlu, “Dünya artık 5 coğrafik bölge diye anlatılmıyor. Önemli bir seyahat ve göç var. Hasebiyle genler karıştı. Akdeniz bölgesine has olan genler, çoktan Avrupa ülkelerine geçti. Yapılan taramalarda Akdeniz ülkesi genlerini bulmaya başladılar. Bunların ortasında talasemi geni var. Avrupa ülkelerinde yaşayanların genetik testleri yaptırmaları gerekiyor. Artık Avrupa ülkelerinde de talasemi olayları görülmeye başladı. Artık Avrupa vatandaşlarında da genler çıkmaya başladı” değerlendirmesinde bulundu.
Son olarak Türkiye’de talasemi hastalarını takip eden 11 merkezin kendi takip ettikleri hastalarını incelediklerini söyleyen Sönmezoğlu, bin hasta üzerinde yapılan inceleme sonucu kan transfüzyonu artıkça 20 yaşından sonra bu hastaların Hepatit B, C ve HIV’e yakalanma olasılıklarının çok daha yüksek olduğunu gördüklerini söyledi.
DHA