ABD‘de Silicon Valley Bank’ın (SVB) iflasının nedenlerinden biri de tahvil portföyünün faiz artırımları münasebetiyle kıymet yitirmesiydi. ABD Merkez Bankası (Fed), enflasyonla başa çıkabilmek için geçen yıldan bu yana agresif bir faiz artırımı siyaseti uyguluyor. Bu durum ABD tahvili üzere tahvil gibisi finansal varlıkların kıymet kaybetmesine yol açtı. Ortaya çıkan zayıf likidite ve yetersiz borç ödeme gücüyle karşı karşıya olan SVB, tahvil satışı sürecinde dev kayıplara uğradı ve sonunda iflasa sürüklendi. ABD, bankacılık sisteminde son 15 yılın en büyük iflasıyla çalkalanırken, Türkiye’de de gözler bilançolarında ‘zorunlu’ tahvil biriktiren bankalara çevrildi.
YÜZDE 77’Sİ BANKALARDA
Merkez Bankası (TCMB) bilgilerine nazaran piyasa pahası prestijiyle toplam 3 trilyon 437 milyar TL’lik tahvil portföyünün 2 trilyon 667 milyar TL’si, yani yüzde 77.5’i bankaların elinde. Zira iktisat idaresi, birçok regülasyona tabi tutarak bankaları devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) almaya zorluyor. Bankalar şu anda tuttukları döviz mevduatı ve kullandırdıkları ticari ve ferdî krediler karşılığında tahvil almak zorundalar. Bankaların mecburen aldığı tahviller ile bir arada geçen yıldan beri tahvil faizleri düşüyor. Lakin ekonomistler bankaların portföyündeki devlet tahvillerinin ileride muhtemel faiz artışlarıyla bankacılık sisteminde büyük bir riske dönüşebileceğine dikkat çekiyor.
Kerim Rota
Zamanla riske dönüşebilir
Deneyimli bankacı Kerim Rota, ileride TL tahvil faizlerinde ortaya çıkabilecek bir yükselişte bankaların bu ziyanı mevcut sermaye tamponlarıyla rahatça karşılayabileceklerini söyledi. Ama, vakit uzadıkça onarılmaz hasarların oluşabileceğine ve bölüme yaygınlaşabileceği riskine de dikkat çekti. Rota, “Hükümet uzun müddettir kurları ve faizleri hedeflediği bant içerisinde yönetmek istiyor. Kredi faizleri düşürülmeye çalışılıyor lakin krediye erişim de her geçen gün zorlaşıyor” diye konuştu.
Finansal baskı ile tahvil birikiyor
Gelecek Partisi İktisat Siyasetleri Lideri Kerim Rota, iktisat idaresinin ‘finansal baskılama’ ile enflasyonun çok altında faizlerle bankaları tahvil almaya zorladığını, bankaların enflasyonun çok altında vadesi 5 yıldan az olmayan Hazine tahvillerine yatırım yapmak zorunda kaldıklarını belirtti. Rota, Ocak 2023 prestijiyle Türk bankalarının varlıklarının yüzde 17’sinin tahvil ve bonolardan oluştuğunu söyledi. Rota, değerli faiz riski yaratacak TL cinsi tahvil ve bonoların varlıklara oranının ise yüzde 9 oranında olduğu bilgisini verdi.