Betam Yöneticisi Prof Dr Seyfettin Gürsel ve Betam Stajyeri Furkan Kavuncu nun hazırladığı Gıda Enflasyonu Escort Çekmeköy Fakiri Ulaştırma Enflasyonu Zengini Vurdu başlıklı araştırma notunda Önceki Betam Araştırma notlarında 2003 2017 Mayıs periyodunda fakir enflasyonunun güçlü enflasyonuna kıyasla besbelli ölçüde daha yüksek gerçekleştiğini göstermiştik denildi Araştırma notunda Gebze escort şu hususlara işaret edildi
EN GÜÇLÜ VE EN FAKİR ORTASINDAKİ ENFLASYON FARKI
Yayınladığımız son araştırma notunda 2003 yılından 2017 Mayıs devrine yüzde 20 lik harcama seviyesi guruplarına nazaran TÜFE enflasyonunda Şerifali escort bayan en düşük dilimde ortalama TÜFE endeksi en fakir enflasyonu 2003 100 alındığında 330 a yükselirken en yüksek gelir diliminde en varlıklı enflasyonu 308 5 e yükseldiği görülüyordu
ENFLASYON FARKI YÜZDE 21 5 PUAN OLDU
Diğer tabirle en düşük harcamaya sahip kümede ortalama hanenin tüketim sepetinin fiyatı satın alma değeri yüzde 230 2 3 kat artarken en yüksek harcamaya sahip kümede ortalama hanenin tüketim sepetinin fiyatı yüzde 208 5 yaklaşık 2 1 kat arttı 2003 Mayıs 2017 devrini kapsayan 14 5 yılda tüketici enflasyonu bariz bir halde fakirler için daha yüksek zenginler için ise daha düşük olmuştur En varlıklı ile en fakir ortasındaki enflasyon farkı 21 5 yüzde puan oldu
FİYAT ARTIŞLARI TESİRLİ OLDU
Bu farklılaşmada en büyük etken fakirlerin tüketim sepetinde yüksek bir hisseye sahip olan besin fiyatlarındaki gıda ve alkolsüz içecekler güçlü artışlar olurken bir öteki etken de konuta ait harcamalar kalemindeki konut su elektrik gaz ve öteki yakıtlar fiyat artışları oldu
Zenginlerin tüketim sepetinde büyük hisseye sahip olan ulaştırma kalemindeki fiyat artışı varlıklı enflasyonunu kamçılarken bu tesir besin ve konuttan kaynaklanan fakir enflasyon farkını telafi etmeye yetersiz kaldı
TÜRKİYE İKTİSADINDA PEK ÇOK ÇARPICI GELİŞME YAŞANDI
Son iki yılda Nisan 2017 den Nisan 2019 a Türkiye iktisadında pek çok çarpıcı gelişme yaşandı Yıllık tüketici enflasyonu evvel çift hanelere yükseldikten sonra 2018 yılında yüzde 20 lere ulaştı Bu enflasyon şokunun baş aktörü de hiç kuşkusuz tüketim sepetinde büyük hisseye sahip olan besin fiyatlarındaki baş döndürücü artışlar oldu Gerçekten Nisan 2017 den Nisan 2019 a gıda ve alkolsüz içecekler kaleminde fiyat artışı yüzde 43 5 e ulaştı
En düşük harcama kümesinde TÜFE en fakir enflasyonu 2017 Nisan ayından 2019 Nisan ayına yüzde 32 44 arttı Öte yandan en yüksek yüzde 20 lik harcama kümesindeki artış en güçlü enflasyonu yüzde 32 08 olarak hesaplandı
Buna ek olarak son iki yılda fakir orta ve güçlü olarak nitelendirdiğimiz orta harcama kümelerinin en zenginlerle enflasyon farkı az da olsa kapandı
2017 Nisan dan 2019 Nisan a en varlıklı ile en fakir enflasyonu ortasındaki 0 36 yüzde puanlık fark son analizde en önemli 12 harcama kaleminde gerçekleşen farklı enflasyon oranları ile bu kalemlerin tüketim sepetlerinde farklı yüklere sahip olmasının toplulaştırılmasının netleştirilmesinin bir sonucu oldu Fakirler bütçelerinin büyük kısmını besin konut üzere zarurî gereksinimlere ayırırken en güçlü yüzde 20 lik dilimde bu gereksinimler bütçenin çok daha sonlu bir kısmına karşılık geldi
En varlıklı yüzde 20 lik kesim ulaşım giysi ve ayakkabı cümbüş ve kültür eğitim konut aletleri ve mobilya üzere gereksinimlere fakirlere nazaran bütçesinde daha fazla yer veriyor 2017 yılı Hanehalkı Bütçe Anketi sonuçlarına nazaran en fakir kesim bütçesinin besin kalemine ayırdığı hisse yüzde 31 konut kalemine ayırdığı hisse yüzde 39 olarak ölçülürken tıpkı kalemler için en varlıklı bölümün bütçesinden ayırdığı hisse sırasıyla yüzde 13 ve yüzde 18 olarak hesaplandı Buna karşılık güçlü bölümün ulaştırma harcamalarına bütçesinden ayırdığı hisse yüzde 29 oldu Ulaştırmanın fakirin sepetindeki hissesi ise yüzde 5 0 seviyesinde kaldı Mobilya mesken aletleri ve mesken bakım hizmetleri kaleminde de dikkate kıymet bir hisse farkı görüldü Zenginler bu çeşit harcamalara bütçelerinden yüzde 7 0 hisse ayırırken fakirlerin hissesi yüzde 4 0 ile hudutlu kaldı
En güçlü ve en fakir yüzde 20 lik kesim ortasındaki büyük enflasyon farkının nedenini anlayabilmek için TÜİK tarafından belirlenen 12 temel mal ve hizmet harcamalarına göz atmak gerekmekte Alt kümelere ilişkin fiyat endeksleri ile bu mal ve hizmetlerin farklı tüketici sepetleri içindeki yükleri kullanılarak ortaya çıkan 0 36 yüzde puanlık enflasyon farkı bileşenlerine ayrıştırılabilir
Nisan 2017 Nisan 2019 periyodunda en fakirin bütçesinde yüzde 39 en zenginin bütçesinde ise yüzde 18 lik hisseye sahip konut su ve güç fiyat artışı fakir enflasyonuna 49 9 puanlık katkı yaparken zenginin enflasyonuna 24 4 puanlık katkı yaptı Ortadaki fark fakirin aleyhine 25 5 puan oldu
İkinci sırada olan besin ve alkolsüz içecekler en fakir bölümün enflasyonuna 45 9 puanlık katkı yaparken en zenginin enflasyonuna olan katkısı 21 4 puanla hudutlu kaldı Besin kalemindeki enflasyon farkı fakirin 24 4 puan aleyhine oldu
Sonuç olarak son iki yılda besin ve barınma harcamalarında ortaya çıkan çok yüksek artışlar fakirin enflasyonunu olumsuz etkilerken milletlerarası petrol fiyatlarındaki yükseliş ile liranın maruz kaldığı büyük paha kaybı sonucu ulaştırma harcamalarındaki yüksek artış güçlü enflasyonunu olumsuz etkiledi Nispeten lüks mal ve hizmetler çeşidindeki öbür harcamalardaki artışlar da eklenince en yüksek gelirli yüzde 20 lik bölümün enflasyonu ile en düşük gelirli yüzde 20 lik bölümün enflasyonları ortasında 2017 öncesi periyodun tersine bariz bir fark oluşmadı
2018 yılında gerçekleşen yüksek tüketici enflasyonu gerçek fiyatları düşürürken azalan ulusal gelir ve artan işsizlik ortamında düşük gelirli kesimde kullanılabilir gerçek gelirler erozyona uğradı
DHA