Kaliforniya Üniversitesinde yapılan araştırmayla geçmişte depresyon geçiren ve tedavi edilmeyen bireylerde ilerleyen yaşlarda Alzheimer yakalanma oranının 2 kat fazla olduğu tespit edildi.
Hacettepe Üniversitesi (HÜ) Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Kolu Geriatri Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Cankurtaran, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ortalama ömür müddetinin artmasıyla kimi hastalıkların görülme sıklığının da arttığını söyledi. Halk ortasında bunama olarak bilinen Alzheimer hastalığının da bunlardan biri olduğunu belirten Cankurtaran, unutkanlığın herkeste olabildiğini, Alzheimer’ın ise 65 yaş sonrasında görülme sıklığının arttığını tabir etti. Cankurtaran, “Alzheimer 60-65 yaş ortasında yüzde 5-7, 80 yaşında yüzde 40-45 oranında görülüyor. Yani, her yaşlıda Alzheimer görülmüyor ve fakat yaşlılıkta unutkanlık olağan olarak kabul edilmemeli ve kesinlikle araştırılmalı.” ihtarında bulundu.
Cankurtaran, hastalığın bayanlarda erkeklere oranla yüksek östrojen düzeyi ve depresyon sıklığına bağlı daha fazla görüldüğüne işaret ederek “Yapılan araştırmalar, depresyonun Alzheimer’a yakalanma riskini artırdığını gösteriyor.” dedi.
PSİKOLOJİK TRAVMA ALZHEİMER RİSKİNİ ARTIRIYOR
Geçirilmiş depresyon hikayesinin Alzheimer için bir risk faktörü olduğunun altını çizen Cankurtaran, şöyle devam etti:
“Tedavi edilmemiş depresyon bireyde ağır travma yaratıyor. Geçmişinde ağır ruhsal travma yaşayanlarda ilerleyen yaşlarda Alzheimer riskinin başkalarına oranla daha yüksek olduğu gösterildi. Kaliforniya Üniversitesinde orta yahut geç yaşta depresyon ve demans başlıklı Alzheimer ile depresyon ilgisini ortaya koyan çalışmaya imza atıldı. 3 bin 535 kişi üzerinde gerçekleştirilen araştırma sonucunda, geçmişte depresyon geçiren ve tedavi edilmeyen bireylerde ilerleyen yaşlarda Alzheimer’a yakalanma oranı 2 kat daha fazla bulundu. Araştırmada, depresyon tedavisi görerek güzelleşen bireylerde ise Alzheimer sıklığının azaldığı tespit edildi. Araştırma sonuçları, Archives of General Psychiatry mecmuasında yayımlandı.”
“HER UNUTKANLIK ALZHEİMER DEĞİL”
Cankurtaran, son 6 ay-bir yıl içinde gün içinde yapılan işleri ve ömür aktivitelerini etkileyecek halde ilerleyen unutkanlığın hastalık açısından incelenmesi gerektiğini vurguladı.
Alzheimer hastalarında yakın geçmişin öncelikle unutulduğunu, eski anıların ise çok net hatırlandığını anlatan Cankurtaran, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Hastalar orta kainatın sonuna kadar eski anıları düzgün hatırlar. O nedenle de yakınları ‘Turp üzere, kaç yıl öncesini hatırlıyor.’ diyerek sorun olmadığını düşünebiliyor. Halbuki ki sorun birinci etapta zati yakın geçmişi unutmakla ve yeni şeyleri öğrenmede zahmetle ilgilidir. Alzheimer’da öncelikle yakın hafıza bozuluyor, yeni bir şey öğrenme zorlaşıyor. Fakat bu unutkanlık kolay olaylarla karıştırılmamalı. Örneğin, meskenin yolunu unutma, kendi bakımını unutma, tıpkı şeyleri tekrar tekrar sorma, çok yalnızlaşma, beşerlerle irtibat kurmaktan kaçınma ile kendini gösterebiliyor. Orta evrede ise hayal görme, depresyon, ajitasyon, şiddete eğilim, argo lisanla konuşma üzere davranış bozuklukları görülüyor. Bu hastalarda psikiyatri takviyesi yahut bir ilaç kullanma muhtaçlığı olabiliyor.”
ALZHEİMER HASTALARINA NASIL DAVRANMAK GEREKİYOR?
Prof. Dr. Cankurtaran, hastaların bakım sürecinde yakınlarına da büyük vazifeler düştüğüne işaret ederek hastaların unuttukları ya da yanlış söyledikleri şeylerin çok değerli olmadığı sürece “Öyle değil, doğrusu bu” ya da “Hatırlamıyor musun?” diye düzeltilmemesi gerektiğini, bu tavrın hastanın kendine olan inancını zayıflatarak yalnızlaşmasına neden olabildiğini söyledi.
Tarih, gün ve aktüel durum üzere küçük hatırlatmaların ise faydalı olduğunun altını çizen Cankurtaran, birlikte eski fotoğraflara bakarak anıların tazelenmesinin de olumlu tesiri bulunduğunu söyledi.
Cankurtaran, hasta ile bir mevzuda inatlaşmaya gidilmemesi gerektiğine de dikkati çekerek Alzheimer hastalarının yaşadıkları yerden kopmamalarının da hastalığın seyrinde kıymetli olduğunu söz etti. Cankurtaran, şunları aktardı:
“Bu değerli zira kendilerini bildikleri yerde inançta hissediyorlar. Çocuklarının yanına gitmesi gerektiğinde ise bu seyahatler kısa değil uzun müddetli olmalı. Hasta iki gün bir yerde iki gün öteki bir yerde olmamalı. İlaçlar işe yaramıyor, hatırlamıyor kanısıyla muhakkak doktor bilgisi olmadan kesilmemeli, dozlarıyla oynanmamalı. Düzelme değil yavaşlama maksadı konuşulmalı. Sağlıklı beslenmelerine ihtimam gösterilmeli, zayıflamalarına müsaade verilmemeli. Zira hastalık ilerlediğinde yemek yedirmek epeyce güçleşiyor. Toplu hayatın içinde olmasına itina gösterilmeli, tanıdığı arkadaşlarıyla bir ortaya gelmeleri sağlanmalı, konuşulmalı ve konuşturulmalı. Hafızanın güçlendirilmesi için sudoku, bulmaca sevenler için bunlar yararlı olabilir lakin hayatında hiç bunları oynamamış şahıslar için zorlayıcı olunmamalı, zevk aldığı bildiği hobilerin yapılması tercih edilmeli.”
Yatalak durumundaki hastalarda yatak yaralarının gelişmemesine ihtimam gösterilmesi gerektiğini vurgulayan Cankurtaran, günlük yürüyüşlerin de aksatılmaması gerektiğini söyledi.
BALIK YAĞI ÂLÂ GELİYOR MU?
Hastalığın ilerleme müddetinde kâfi fizikî aktivitenin ve beslenme alışkanlığının da kıymetli olduğunu tabir eden Cankurtaran, bilhassa Akdeniz üslubu beslenmenin olumlu tesir yaptığını kaydetti.
Cankurtaran, bu hususta yapılan araştırmaların Akdeniz tipi beslenmenin birinci evre hastaların orta düzey geçişini engellediğini ortaya koyduğunu anlatarak hastalıktan korunmak için hazır besinlerden ve atıştırmalıklardan uzak durulması, haftada 3-4 gün 30-45 dakika tempolu yürüyüş yapılması, açık alanlarda spor yapılmasının tercih edilmesi, orta yaşta tansiyon, şeker ve kolesterol düzeylerinin olağan standartlarda tutulması ve kesinlikle depresyon olması durumunda tedavi edilmesi gerektiğini vurguladı.
Hafif unutkanlık düzeyindeki şahısların omega 3 desteği almasının önerildiğinin altını çizen Cankurtaran, “Özellikle Alzheimer hastalarının birinci derece yakınlarına ve bir ölçü hafif unutkanlığı ve depresyonu olan bireylere de balık yağı önerebiliyoruz. Günde 1 tane 600 mg üstü dozlarda kullanılmasını ve beraberinde antrenman yapılması, Akdeniz tipi diyetin uygulanmasını istiyoruz.” diye konuştu.
AA