The Lancet Planetary Health’te yayımlanan araştırmada insanların yıl içindeki günlerin yüzde 70’inden fazlasında DSÖ’nün inançlı olduğunu belirttiği 15 mikrogram/m3 düzeyinin üzerindeki hava kirliliğine maruz kaldığı tespit edildi.
Bilim insanları, 2,5 mikrometreden küçük partikül ya da ince parçacık kirliliğinin, motorlu araç egzozları, güç santralleri ile öteki tesislerde yakılan yakıtlar ve orman yangınlarından kaynaklandığını belirtti.
YENİ BİR METOT GELİŞTİRİLDİ
Monash Üniversitesi’nden Prof. Yuming Guo, dünya çapında ince parçacık kirliliğini daha yanlışsız biçimde ölçmek gayesiyle klasik hava kalitesi müşahedeleri, uydu tabanlı meteoroloji ve hava kirliliği dedektörleri ile istatistiksel ve makine tahsili sistemlerini bir ortaya getirerek yeni bir metot geliştirdiklerini açıkladı.
Yerkürenin yüzeyini yaklaşık onar kilometrekarelik kısımlara ayırarak DSÖ’nün inançlı limit belirlediği kirlilik oranını aşan bölgelere ağırlaştıklarını anlatan Guo, 2000-2019 yıllarına ilişkin çoklu meteorolojik ve jeolojik bilgileri derleyerek yenilikçi bir metot kullandıklarını söyledi.
ÜRKÜTEDEN ORAN
Araştırma sonucunda, dataların değerlendirildiği yaklaşık 20 yıl içinde yıllık ince parçacık kirliliği oranı ve yıl içinde yüksek kirliliğe maruz kalınan günler, Avrupa ve Kuzey Amerika’da düşüş gösterirken Asya, Avustralya, Yeni Zelanda, Latin Amerika ile Karayipler’de ise arttığı tespit edildi.
Bunun yanı sıra Güney ve Doğu Asya ile Kuzey Afrika’da yıl içindeki günlerin yüzde 90’ında yüksek ince parçacık kirliliğine maruz kalındığı, en düşük kirlilik yoğunluğunun Avustralya ve Yeni Zelanda’da olduğu, sonrasında Okyanusya’nın kalan bölgelerinin ve Güney Amerika’nın geldiği açıklandı.
Araştırmada, dünya nüfusunun yalnızca yüz binde 1’inin DSÖ’nün 2021 limitlerine uygun ince parçacık kirliliği kıymetlerinin altında (ortalama 5 mikrogram/m3) yaşadığı, dünya karasal alanının yalnızca binde 18’inin kelam konusu düzeyle uyumlu olduğu belirlendi.
PARKİNSON HASTALIĞI RİSKİ HAVA KİRLİLİĞİ İLE YANLIŞSIZ ORANTILI ARTIYOR
Öte yandan ABD’de yapılan bir araştırma, hava kirliliğinin Parkinson hastalığına yakalanma riskini artırdığını ortaya koydu.
Amerikan Nöroloji Akademisi’nin 75. Yıllık Toplantısı’nda sunulan araştırmada, 22 milyon 500 bin kişinin sıhhat bedelleri incelendi.
Araştırmacılar, deneklerden 83 bin 674’ünün Parkinson hastası olduğunu belirledi. Bu şahısların yaşadığı yerlerde Parkinson’a yakalanma oranı ile yüksek hava kirliliği olan bölgelerde bu hastalığa yakalanma oranları karşılaştırıldı.
Karşılaştırma sonucunda ortalama 19 mikrogram/m3 ince partikül kirliliğine sahip bölgelerde 100 binde 434 Parkinson hastasına rastlanırken yıllık 5 mikrogram/m3 kirlilik yaşanan bölgelerde 100 binde 359 olay tespit edildi.
Araştırmacılar, yaş, sigara ve tıbbi bakım üzere hastalık riskini etkileyebilecek başka faktörleri çıkardıktan sonra yüksek ince partikül kirliliğine maruz kalanların Parkinson hastalığına yakalanma riskinin düşük kirlilik oranına maruz kalanlara nazaran yüzde 25 daha fazla olduğunu saptadı.
Daha evvelki araştırmalar, hava kirliliğinin ergenlik çağındaki gençlerde tansiyon düşüklüğüne yol açtığını göstermişti.
İngiliz bilim insanları, yüksek düzeyde nitrojen dioksitin yanı sıra ince parçacık kirliliğine maruz kalmanın gençlerin sirkadiyen ritimlerini bozarak kan basıncını etkilediğini ve tansiyon düşüklüğüne sebep olduğunu tespit etmişti. (AA)