İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) İnşaat Fakültesi’ne bağlı Yapı Materyalleri Laboratuvarı’nda her türlü gerecin testi yapılıyor. Laboratuvarda karot testleri, çimento, kum, demir başta olmak üzere pek çok materyal özel usul ve aletlerle deneysel ortamda test ediliyor.
Statik ve dinamik ölçüm aygıtları ve yıkıntısız deneylerde kullanılan schmidt, ultrases aygıtları ile karot makineleri de bulunuyor. Özel makineler ile binaların zelzeleye dayanıklılığı test edilirken, sonuçlar uzman takım tarafından en ince detayına kadar araştırılıp rapor haline getiriliyor. İTÜ Yapı Gereçleri Laboratuvarı Sorumlusu İnşaat Mühendisi Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Kahramanmaraş merkezli sarsıntının akabinde zelzeleye dayanıklılık testi için İTÜ İnşaat Fakültesi’ne bağlı Yapı Gereçleri Laboratuvarı’na yaklaşık 1000 müracaat olduğunu açıkladı.
Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Schmidt alımlı ile yapılan ölçümler için ikazda bulunarak ‘karbonatlaşma’ tehlikesine dikkat çekti. Prof. Dr. Yıldırım, eski binalardan karot alınmadan ölçüm yapıldığı vakit betonun kalite sertliğinin değil, karbonatlaşma sertliğinin ölçüldüğünü ve aldatıcı sonuçlar çıkabileceğini söz etti.
İTÜ Yapı Gereçleri Laboratuvarı Sorumlusu İnşaat Mühendisi Prof. Dr. Hasan Yıldırım
“PİYASADA, KAROT NUMULERİ ALINIRKEN YANLIŞ UYGULAMALAR VAR”
Hasan Yıldırım, schmidt cazip ile yapılan ölçümler de dikkat edilmesi gereken ayrıntıları şöyle anlattı:
*Her yerde bina ölçümü yapılıyor. Bir karot alınarak ölçüm yapılıyor, bir de karot almadan ultrasonik metot ya da Schmidt cazibeli ile sertlikten giderek beton ölçülüyor. Bu gördüğünüz binadan keserek aldığımız karot numune. Bu numuneleri aldılar, kestiler, sildiler. Bunu olduğu üzere kırıyorlar.
*Amerika’da ve Avrupa’da betonun kalitesi C-50’nin üzerinde olursa bunu kesip düzelterek deney yapma hakkınız var. Lakin beton kalitesi C-50’nin altındaysa bunu keseceksiniz, mümkünse sileceksiniz ve üzerine başlık yapacaksınız. Bu başlığın kalitesi, kıracağınız karot numunesinin direncinden daha yüksek olan bir şey kullanmanız lazım.
*Betonu ölçüyoruz, başlığın kalitesiz olursa, eğri olursa ondan çıkan sonuç âlâ olur mu? Mesela C-50 numune kırıyorlar piyasada, karotu bırakın silindirik numune alınıyor, başlık yanlışı yaptıklarında C-50 numuneyi gerçek düzgün kırsalar 45-50 gelecek fakat beton 17 geliyor, münasebetiyle dayanıksız bir beton üzere görülüyor.
*Gerçekten o denli olduğu, karot alınıp ispat edilmezse bina yıkımına bile masraf. Yazık günah, para harcanıyor burada. İTÜ çalışırken karot alıyor, başlığını siliyor, epoksi başlık yapıyoruz yanılgıyı sıfıra indiriyoruz ki kırdığımız sonuç hakikat olsun.
.
“BETONUN KALİTE SERTLİĞİ YERİNE KARBONATLAŞMA SERTLİĞİ ÖLÇÜLÜYOR”
Prof. Dr. Hasan Yıldırım, eski binalarda ‘karbonatlaşma’ tehlikesine dikkat çekerek, şunları söyledi:
*Schmidt alımlı ile ölçüm yapılıyorsa dikkat edilecek bir konu var. 40 yıllık bir binada okuduğun sayı ile 5-10 yıllık hazır betonda okuduğun pahalar tıpkı direnci göstermez. Mesela betonun sertliğini 34 okudunuz lakin yeni beton için okuduğunuz 34 sayısı birebir direnci vermez. Piyasada buna dikkat etmeleri gerek.
*İstiyorlarsa 40 yıllık bir binadan karot alsınlar, Schmidt cazibeli yapsınlar ancak yeni bir betondan da Schmidt cazibeli ile ölçsünler, 36’lık olan bir yerden karot alıp kırsınlar bakalım birebir direnci mi veriyor. Bu vermiyor. Burada piyasada yanılgı yapılıyor. Schmidt cazip de bu süratli test tekniğinin bir tanesi bu. Bununla ölçüm yaptığınız vakit, yıllar geçmiş bir binada beton karbonatlaşıyor, vakitle karbondioksit gazını alarak kalsiyum karbonata dönüşüyor.
*Beton yüzeyi karbonatlaştığı için yüzeyi sertleşiyor, yani 40 yıllık binaya ölçüm yaptığınız vakit karbonatlaşma sertliğini ölçüyorsunuz, betonun kalite sertliğini ölçmüyorsunuz. Daha güçlü gözükebilir, işte buraya dikkat etmemiz gerek.
*Yeni binaları Schmidt alımlı ile ölçerseniz o binalarda karbonatlaşma olmamış oluyor daha gerçekçi sonuçlar çıkıyor. Yalnızca Schmidt cazip ile ölçerlerse, deneyimli değillerse yanılgı yaparlar. Mesela yangın olmuş bir binada Schmidt cazibeli ile ölçüm yapamazsınız zira Schmidt cazip betonun içinde olan çatlakları görmez.
*Bu ultrasonik metot ile ölçtüğünüz vakit içinde çatlak olup olmadığını gören bir alet Schmidt alımlı bunu görmez. ‘Bu gördüğünüz ultrases aleti. Beton kalitesi ölçüyor, dalgayı ölçüyor. Şu an beton eksiksiz gözüküyor.’
.
“İTÜ’YE TEST İÇİN 1000 KİŞİ MÜRACAAT YAPTI”
Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Kahramanmaraşlı sarsıntının akabinde vatandaşların bina tespiti için İTÜ’ye müracaat yaptığını belirterek, “İTÜ, ölçüm yapmaya gittiği vakit numune alır, beton sertliğini ölçer, o ortada demir donatıları tespit eder, yalnızca karot değil. Taban ile ilgili ayrıyeten arkadaşlarımız yeri ölçer. O gün şayet anlaşmışsak daima bir arada gidilir, sondaj ise sondaj, sismik ise sismik yapılır. Bir binayı bir haftada bitiririz. İTÜ’ye çok müracaat oluyor. Yaklaşık 1000 dilekçe vardır. Bir yandan da kendi okulumuzu inceliyoruz. Karot aldık, güçlendirilecekleri güçlendireceğiz. Üniversite fiyat teklifi verirken, ‘Sondaj yapacağım, gerçek iş yapacağım’ diye teklif verdiği için bir bina için en az 40 bin lira ile 80 bin lira ortasında fiyat veriyor” formunda konuştu. (DHA)