Akademisyen Zoe Lucas, en yakın yerleşim yeri Kanada’nın Yeni İskoçya eyaletine 300 kilometre uzaklıktaki Sable Adası’na birinci defa 21 yaşında bilimsel bir araştırma grubunun istekli üyesi olarak gitti. Lucas, Nova Scotia Sanat ve Tasarım Üniversitesini 1977’de bitirdikten sonra kimsenin yaşamadığı bu adaya yerleşme kararı aldı.
Yaklaşık 500 yırtıcı cet da konut sahipliği yapan 2 kilometre genişliğinde ve 40 kilometre uzunluğundaki adada gerçekleştirdiği çalışmalarla pek çok bilimsel çalışmaya katkı sunan Lucas, birebir vakitte merkezi Kanada’nın Halifax kentinde bulunan Sable Adası Enstitüsünün Başkanlığını yürütüyor.
Adadaki yalnız hayatıyla akla Robinson Crusoe’yu getiren Lucas, hayatını ve çalışmalarını AA muhabirine anlattı.
Lucas, Sable Adası’na kendisini çeken ve burada yaşamaya karar vermesini sağlayan şeyin atlara düşkünlüğü olduğunu söyledi.
İlk geldiğinde adanın büyüsüne kapıldığını belirten Lucas, “Sanat okuluna geri döndüğümde ise tek düşündüğüm Sable Adası’na geri dönmekti. Bu sebeple adada çalışan bir araştırma kümesine yemek yapmak için tekrar istekli oldum. Bu da aslında beni bugün olduğum yere getirdi.” dedi.
“SULU BOYA TABLONUN İÇİNDE YAŞAMAK GİBİ”
Adada yaşamaya başladıktan sonra tabiata hayranlığının atlara olan sevgisinin önüne geçtiğini vurgulayan Lucas, “Zamanla havayı, bitki örtüsünü, görüntüyü, arıları, böcekleri tanımaya başlıyorsunuz ve bunun eşsiz olduğunu anlıyorsunuz. Sable Adası’nda yaşamak güya bir sulu boya tablosunun içinde yaşamak üzere geliyor.” tabirlerini kullandı.
Günlük aktivitelerini hava şartlarının belirlediğini, bir rutini olmadığını ve her günün bir evvelki günden değişik geçebildiğini anlatan Lucas, şunları aktardı:
“Bu sabah adanın doğusuna gideceğim ve yürüttüğüm proje ile alakalı olarak deniz kuşlarını denetim edeceğim. Ancak diyelim yolda gelirken kıyıya vurmuş yunuslar görürsem, durup tüm ölçümleri yapmam gerekir. Hatta bu, tahminen kuşlar ile ilgili yaptığım çalışmama orta vermeme bile sebep olabilir. Bu da yarın için yesyeni bir planla uyanmam gerektiği manasına geliyor.”
Lucas, Kanada tarafından ulusal park kabul edilen adaya ulaşımın, gerekli altyapı olmadığı için yüksek maliyetli olduğunu, buna karşın adanın tanınan olmaya başladığını, vakit zaman gelen turistlerin birkaç haftaya kadar kalabildiklerini belirtti.
GÖZLEMLEDİĞİ DEĞİŞİMLER
Son 10 yıldır adadaki kumların tatlı su göletlerine dolması nedeniyle bölgedeki göletlerde su düzeyinin düştüğünü, birçok canlı cinsinin de adayı terk ettiğini kaydeden Lucas, “Ben buraya birinci geldiğimde çok fazla yılan balığı vardı, onlar gittiler. Daha az görünür olan suyun içindeki birçok omurgasız hayvan da artık yok. Evvelden burada üç çeşit sülük vardı. Artık ise bir. Alışılmış birçok örnek var. Adadaki değişimlerin iklim değişikliği kaynaklı olup olmadığı üzerine çeşitli çalışmalar hala devam ediyor.” kelamlarını sarf etti.
Kıyıya vuran çöplerin, okyanustaki çöp yoğunluğunun durumuna dair çok net bilgi sağladığı görüşünü paylaşan Zoe Lucas, kirlilikle ilgili şunları söyledi:
“Adanın kıyısına vuran çöplerle alakalı çalışmalara, adaya geldiğim birinci yıllarda başladım. Birinci başta plastik kirliliğine odaklı bir çalışma değildi, daha çok tüm atıklar üzerine bir çalışmaydı. O sebeple adanın kıyısına vuran, metal, cam ve plastik üzere her türlü atığı arıyordum. Vakitle metal ve cam değerini yitirdi. Plastikler büyük bir sorun olmaya başladı. Bir mühlet yalnızca makul çeşitlerdeki plastiklere odaklanıyordum. Lakin artık global çalışmalara data olabilecek tüm plastiklere bakıyorum. Örneğin ABD’nin bu tarafta global ölçekte çalışmaları var. Buradan alınan bilgiler ya da dünyanın öbür yerlerinden alınan datalar büyük fotoğrafın görülmesine yardımcı oluyor. Böylece plastiklerin okyanuslardaki sirkülasyonunu, nereden geldiklerini ve tesirlerini görebiliyorsunuz.”
FARKLI ÜLKELERDE ATIKLAR
Sable Adası’na vuran plastikler üzerine çok sayıda çalışma yürüttüklerini, bunlardan birinin marka odaklı olduğunu ve hangi markanın okyanusları ne kadar kirlettiğini göstermeye çalıştıklarını anlatan Lucas, içecek şişeleri, şampuan ve şahsî bakım eseri kutuları ile yoğurt kaplarının kıyıya en çok vuran atıklar olduğunu bildirdi.
Üzerlerinde yazan bilgilere dayanarak adaya ulaşan plastiklerin hangi ülkelerde üretildiğine dair de bir çalışma yapıldığını aktaran Lucas, İtalya, İngiltere, Yunanistan ve Mısır’da üretilen birçok plastiğin adanın kıyılarına vurduğuna dikkati çekti.
Bunların Kanada yakınlarından geçen gemilerden atılmış olabileceğini yahut okyanuslardaki akıntıların da plastikleri atıldıkları yerlerden çok uzak bölgelere taşıyabileceğini kelamlarına ekleyen Lucas, üzerinde Türkçe yazılar yazan bir atığa da rastladıklarını, bunun kendisini çok şaşırttığını lisana getirdi.
Avustralya ya da Endonezya’da üretilmiş bir atığa rastlamanın artık hayret verici olmadığı yorumunu yapan Lucas, “Bu durum sorunun ne kadar global olduğuna dair bir gösterge. Bu çalışmanın vermek istediği ileti da bu.” dedi.
DİLEK VE REKLAM BALONLARI
Kıyılara vuran plastikler kadar adaya düşen reklam gayeli plastik balonlar ve dilek balonlarından da şikayetçi olan Lucas, bunlar için de başka bir çalışma yürüttüğünü belirtti.
Lucas, “Bu balonların kimilerinin üzerinde, kim tarafından gönderildiğine dair açık bilgiler yer alıyor. Bu sayede balonu gönderen bireye e-posta ya da telefon yolu ile ulaşıyorum. Balonların sahiplerine gökyüzüne bıraktıkları balonun Sable Adası’na kadar ulaştığını söylüyorum.” diye konuştu.
Deniz kirliliğinin global manada artmasına paralel son yıllarda adaya vuran plastik sayısında da artış olduğuna değinen Lucas, toplanan plastiklerin adadan alınarak ana karaya götürüldüğü ve bu çöplerin bir kısmının geri dönüştürüldüğü bilgisini verdi.
Bunun kalıcı bir tahlil olmadığını ve geri dönüşüm için kullanılan gücün, birçok vakit fosil yakıtlardan elde edildiğini hatırlatan Lucas, en âlâ tahlilin plastik kullanımının azaltılması olduğunun altını çizdi.
AA