Türkiye ve Irak ortasında Paris merkezli Memleketler arası Ticaret Odası Tahkim Merkezi (ICC) nezdinde görülen davada geçen hafta verilen kararla ilgili taraflardan farklı açıklamalar gelirken, sozcu.com.tr’ye konuşan hususa yakın bir kaynak, tarafların ödemesine hükmedilen tazminatları paylaştı.
Irak, Türkiye’nin Bağdat’ın müsaadesi olmadan Kürt Bölgesel Yönetimi’nin Ceyhan üzerinden petrol ihracata müsaade vererek 1973 boru çizgisi transit mutabakatını ihlal ettiğini öne sürerek tazminat talebiyle 2014 yılında tahkime gitmişti.
IRAK: DAVAYI KAZANDIK, TÜRKİYE TAZMİNAT ÖDEYECEK
Reuters, 25 Mart Cumartesi günü yayımladığı ve Iraklı yetkililere dayandırdığı haberinde, Paris’te görülen davayı Irak’ın kazandığını, Kerkük-Ceyhan çizgisinde petrol akışının durduğunu ve Türkiye’nin 2014-2018 devri için faiz hariç yaklaşık 1,5 milyar dolar tazminat ödemesine karar verildiği, 2018 sonrası devri kapsayan ikinci davanın devam ettiğini yazdı.
İngiliz Financial Times gazetesinde birebir gün yayımlanan haberde de, Paris’teki mahkemenin, Paris’te görülen davayı Irak’ın kazandığı, Türkiye’nin Irak’a yaklaşık 1,5 milyar dolar tazminat ödemesine karar verildiği, bu sayının Bağdat’ın talep ettiğinden çok daha düşük olduğu yazıldı.
FT’nin haberinde ayrıyeten, Irak Petrol Bakanlığı’nın “Ceyhan Limanı’na petrol sevkiyatından sorumlu tek kurumun devlete ilişkin Irak Petrol Pazarlama Şirketi (SOMO) olduğu” tarafındaki açıklamasına da yer verildi. Bağdat idaresi, yıllardır tek yetkilinin SOMO olduğunu belirterek Türkiye ile IKBY ortasındaki petrol ticaretine itiraz ediyordu.
Kerkük-Ceyhan boru sınırı üzerinden ortalama olarak Irak hükümeti günlük 75 bin varil, IKBY günlük 370 bin varil petrol sevkiyatı yapıyordu.
ANKARA: IRAK TAZMİNAT ÖDEYECEK
Paris’teki mahkemenin 23 Mart’ta verdiği kararın ve milletlerarası ajanslarda çıkan haberlerin akabinde bir müddet sessiz kalan Ankara’dan birinci açıklama 28 Mart’ta geldi.
Enerji ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, “hakem heyeti, Irak’ın beş talebinden dördünü reddetmiştir. Ülkemizin taleplerinin ise büyük çoğunluğunu kabul ederek Irak’ın bu ihlaller sebebiyle Türkiye’ye tazminat ödemesine hükmetmiştir” denildi.
Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez de 29 Mart Çarşamba günü “Türkiye’nin 1,4 milyar dolar tazminat ödemesine hükmedildiği tezleri ile ilgili” basın mensuplarının soruları üzerine “Böyle bir sayıda ceza kelam konusu değil” cevabını verdi.
Dönmez, şu bilgileri paylaştı:
“Büyük kapsamlı bir rapor var ve ona bağlı birtakım yaptırımlar kelam konusu. Tek taraflı yaptırım yok. Irak tarafından sav edilen 5 mevzudan 4’ü reddedildi, 1’i kabul edildi. Bizim tezlerimiz, taleplerimiz vardı. Taleplerimizin 6 mevzudan 5’i kabul edildi, 1’i reddedildi. Buna dayalı olarak yaptırımlar, artık arkadaşlarımız, hukukçular tarafından bedellendiriliyor. Irak hükümetiyle ortamızda esasen yürürlükte olan bir muahedemiz var. O mutabakat, Milletlerarası Tahkim Mahkemesinin verdiği bu rapor ve memleketler arası hukuka nazaran, biz yapan bir rol oynamayı düşünüyoruz. Bunu biraz daha vakit gösterecek.”
MUHALEFETTEN ‘AÇIKLAYIN’ ÇAĞRISI
Ankara’dan gelen açıklamaların net olmaması üzerine muhalefetten reaksiyon geldi.
Dünkü açıklamasında “Enerji Bakanlığı’nın yaptığı açıklamadan Irak’ın taleplerinden birinin tahkim heyeti tarafından kabul edildiği anlaşılıyor” diyen CHP Parti Sözcüsü Faik Öztrak, “Lafı gevelemeyi bırakın. Türkiye Irak’a ne kadar tazminat ödeyecek? Irak’tan ne kadar alacak? Açıklayın” daveti yaptı.
GERÇEK SAYI NE?
Sozcu.com.tr’ye konuşan mevzuya yakın bir kaynak, Paris’teki mahkemenin hem Irak’a hem de Türkiye’ye tazminat cezası verdiğini belirtti.
Kaynağın aktardığına nazaran, Türkiye’nin Irak’a ödemek üzere faiziyle birlikte yaklaşık 2 milyar dolarlık tazminat ödemesine hükmedildi. Irak’ın da Türkiye’ye “yaklaşık 600 milyon dolar artı faiz” ödemesine hükmedildi.
Bu durumda, Türkiye’nin Irak’a ödemesi gereken tazminat, nette 1,4 milyar doların bir ölçü altında kaldı.
Konuyla ilgili ayrıntı vermeyen Güç Bakanı Dönmez’in “1,4 milyar dolarlık ceza” tezine ait “Böyle bir sayıda ceza kelam konusu değil” açıklaması yapmasının da bu hesapla ilgili olduğu belirtiliyor.
Öte yandan, kaynak, Irak’ın talep ettiği tazminata nazaran mahkemenin belirlediği sayının çok düşük olduğunu, bunun da Ankara’yı şad ettiğini vurguladı.