Hollandalı bilim insanlarınca, ekranın uykuya olumsuz tesirine yönelik yapılan araştırmada, mavi ışık engelleyici gözlükle günde 4 saatten fazla tablet ya da akıllı telefon kullananların uyku kalitesinin düzeldiği ortaya kondu.
Hacettepe Üniversitesi (HÜ) Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Kolu Öğretim Üyesi ve Avrupa Endokrinoloji Derneği Yöneticisi Prof. Dr. Okan Bülent Yıldız, yaptığı açıklamada, çocuklarda ve ergenlerde bilhassa geceleri uzun periyodik akıllı telefon, tablet ya da bilgisayar kullanımının giderek artan bir sorun olduğunu söyledi.
Akıllı telefon ve tablet kullanımına bağlı gelişen uyku sorunlarına ait yeni bir çalışma sonucunun Fransa’nın Lyon kentinde düzenlenen Avrupa Endokrinoloji Kongresinde açıklandığını belirten Yıldız, çalışmayla gün içinde uzun mühlet akıllı telefon ve tablet kullanımının uyku sıhhatini bozduğunun ortaya konduğunu bildirdi.
Hollanda’da gerçekleştirilen çalışmaya 12-17 yaşlarında iki küme ergenin dahil edildiğini anlatan Yıldız, birinci kümede günde 4 saatten fazla ekran başında vakit geçiren 25, ikinci kümede ise günde 1 saatten daha az ekran başında vakit geçiren 30 iştirakçinin yer aldığını aktardı.
Yıldız, şunları kaydetti:
“Birinci kümedeki iştirakçilerde birer hafta orta ile ve her biri birer hafta sürecek halde üç başka evrede değerlendirmeler yapıldı.
İlk etap günde 4 saat ve üzeri ekran maruziyeti, ikinci kademe mavi ışık engelleyici gözlük kullanarak tıpkı müddette ekran maruziyeti ve son kademe hiç ekran maruziyeti olmaması biçiminde düzenlendi. Çalışmanın her evresinde uyku günlükleri tutuldu ve tükrükte uyku hormonu melatonin ölçümü yapıldı.
Çalışma sonunda uzun müddetli ekran maruziyeti olanlarda mavi ışık engelleyici gözlük kullanımı ya da ekran maruziyetinin kaldırılması ile uykuya dalma vakti, uyku kalitesi ve melatonin ölçümlerinin düzeldiği ve uyku düzeyinin günde 1 saatten az ekran maruziyeti olanlarla benzeri düzeye ulaştığı ortaya kondu.”
MAVİ IŞIK, BİYOLOJİK SAATİN İSTİKRARINI BOZUYOR
Prof. Dr. Yıldız, insanlarda yetersiz ve kalitesiz uykunun en değerli nedenlerinden birinin geceleri uzun müddetli akıllı telefon, tablet ya da bilgisayar kullanımı olduğunu söyledi.
Akıllı telefon ve tablet kullanımının sınırlanmasıyla meselelerin çözümlendiğinin tespit edildiğini belirten Yıldız, “Araştırma sonuçları, ergenlerde sırf bir hafta gece ekran vaktinin kısıtlanmasıyla uyku kalitesinde düzelme sağlandığını göstermesi açısından hayli değerli.” diye konuştu.
Akıllı telefon, tablet ve bilgisayarlardaki mavi ışığın dalga uzunluğunun sabah ışığını taklit ettiğini, bu nedenle biyolojik saat istikrarının bozulduğunu ve uyku hormonu melatonin üretiminin baskılandığını vurgulayan Yıldız, “Araştırmaya nazaran, yatmadan evvelki bir saat içinde ekran başında geçirilen vakit, çocuklarda beş saatten az ahenge riskini üç kat artırıyor. Bu durum kısa vadede yorgunluk, konsantrasyon bozukluğu, okul muvaffakiyetinde düşmeye neden olurken, uzun vadede obezite, diyabet ve kalp hastalıklarının ortaya çıkmasını kolaylaştırıyor.” değerlendirmesini yaptı.
Daha evvel yapılan çalışmaların ekran başında geçirilen vakte bağlı uyku sorunlarının çocuk ve ergenleri erişkinlere nazaran daha fazla etkilediğini gösterdiğini anımsatan Yıldız, “Rastgele örnekleme metodu ile denetimli bir biçimde yapılmış bu çalışmayla gerçek hayat şartlarında ergenlerin konutta ekran maruziyetinin uyku üzerinde olumsuz tesiri olduğu ve bu tesirin ekran maruziyetini ortadan kaldırarak ya da mavi ışık engelleyici gözlük kullanımı ile düzeltilebileceği birinci kere gösterilmiş oldu.” açıklamasında bulundu.
Yıldız, çalışmanın ekran maruziyetini bir hafta ortadan kaldırmakla dahi bu kümede uyku sorunlarını azaltmanın mümkün olduğunu gösterdiğinin altını çizdi.
Prof. Dr. Yıldız, bundan sonraki çalışmalarda ekran maruziyetini azaltmanın çocuklarda ve ergenlerde obezite ve diyabet üzere hastalıkların gelişimine tesiri olup olmadığını ve birebir yaklaşımın erişkinlerde nasıl sonuç vereceğinin de kıymetlendirilmesi gerektiğini söyledi.
AA