Türkiye’ye binlerce kilometre uzaklıkta, nüfusu yaklaşık 1 milyon 300 bin olan Morityus, Hint Okyanusu’nun ortasında 2 bin 40 kilometrekare yüzölçümüne sahip bir ada ülkesi.
Türkiye’nin Dostları (Friends Of Turkiye) Derneği Kurucu Onursal Lideri Ahmet Kemal Öncü, 2007’de Morityus’ta bir derneğe yaptığı ziyaret sırasında, önünde Türk bayrağı asılı bir masada ikisi çocuk 27 kişinin olduğu, çocuklar hariç geri kalanların başında Osmanlı fesinin bulunduğu fotoğrafla karşılaştı. Bu fotoğraf karesinin kıssasını öğrenmek isteyen Öncü, Osmanlı arşivlerinde yaptığı araştırmalar sonucu 1800’lerde başlayan, Trablusgarp’ın İtalyanlar tarafından işgali, Kurtuluş Savaşı, 1939 Erzincan ve 6 Şubat Kahramanmaraş merkezli zelzelelere kadar uzanan Türkiye-Morityus bağlarına dair AA muhabirine açıklamalarda bulundu.
Öncü, Türkiye’de bir gazetede yer alan “Morityus’taki Müslümanlar dünyadan yardım bekliyor” başlıklı haber üzerine, adaya gitme seyahatlerinin başladığını anlattı.
Gazetedeki haberi görmesinin akabinde Morityus’taki Müslümanlara yardımcı olmak için 2006’da buraya gittiğini söyleyen Öncü, “Adadaki Müslümanlara yardım etmek için oraya gitmeye karar verdik. En azından birkaç çocuğa sahip çıkarız, onları Türkiye’ye getirir, okuturuz diye düşündük ve buna nazaran bir planlama yaptık. Evvel ben gittim daha sonra eşim geldi.” dedi.
Öncü, seyahat öncesi adada karışıklık olabileceğine dair birtakım tasalara kapıldıklarını fakat haberin bilakis Müslümanların keyifli ve huzurlu yaşadıkları bir ülke ile karşılaştıklarını belirtti.
Türkiye’de birçok insanın ismini dahi duymadığı Morityus’un Hint Okyanusu’nun ortasında, dünyanın Türkiye’ye en uzak noktalarından biri olduğunu söyleyen Öncü şöyle devam etti:
“Hint Okyanusu’nun ortasında minnacık bir ada. Demokrasiyle yönetiliyor. Adanın yalnızca yüzde 17’si Müslüman, yüzde 50’si Hindu, yüzde 30’u ise Hristiyan. Adaya gitmeye karar verdiğimde nasıl bir yere gittiğimi öğrenmek için evvelden bir araştırma yaptım.
Müslümanların bağlı olduğu birkaç derneği aradım. Bunlardan biri bana karşılık verdi ve beni ağırlamaktan memnunluk duyacaklarını söylediler. Evvel ben gittim daha sonra eşim geldi.”
Nüfusunun yüzde 17’sinin Müslüman olduğu Morityus’un her köşesinde bir cami olduğunu, sabahları ezan sesiyle uyandığında kendini İstanbul’daymış üzere hissettiğini anlatan Öncü, adada yaklaşık 70-80 civarı cami olduğunu kaydetti.
KÖKNİ MÜSLÜMANLARI
Yedi günlük gezisi sırasında 1915’lerde kurulan “Kokni Müslümanları” diye tanımlanan topluluğa ilişkin bir derneğe ziyarette bulunduğunu aktaran Öncü, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ziyareti sırasında duvarda asılı bir fotoğraf dikkatimi çekti. Bu siyah beyaz fotoğraf çok enteresandı. Ancak uzun yıllar öyküsünü öğrenemedim. Uzun araştırmalarım sonucunda Aralık 2022’de fotoğrafın kıssasına ulaştım. Fotoğraftaki şahıslardan birinin torunu bana, 1939 yılında Erzincan’da meydana gelen zelzeleden sonra dedelerinin haberi alır almaz bir yardım masası kurduğunu ve toplanan yardımların Türkiye’ye ulaştırıldığını, bu fotoğrafın da muhtemelen o tarihlerde çekilmiş olabileceğini anlattı. Bu, bende inanılmaz hisler yarattı. Türk bayrağının açılması, Osmanlı feslerin takılması aslında bu yardımların sıradan bir ülkeye yapılmadığını çok net ortaya koyuyor. Yalnızca insani yardım hissiyle yapılmış bir yardım değil, derin bir gönül bağı var burada.”
“GÖNÜL BAĞLARINI KESMEMİŞLER”
Öncü, Osmanlı arşivlerini araştırdıklarında Morityus halkının, Osmanlı ile tarihten gelen gönül bağı olduğunu ve bu gönül bağının Kurtuluş Savaşı, Balkan Harbi ve Cumhuriyet’in kuruluş sürecine, hatta 1960’lara kadar devam ettiğini kaydetti.
Morityus halkının, Türkiye’ye tarih boyunca kendi öz vatanı üzere baktığını lisana getiren Öncü, “Oradaki Müslümanlar bizimle irtibatlarını, gönül bağlarını hiç kesmemişler. Erzincan sarsıntısında yardım göndermişler.” sözlerini kullandı.
Öncü, 1960’larda sömürgecilikten kurtulup bağımsızlığını ilan eden Morityus’da, Müslümanların bir parti kurduğunu, partilerinde Türk bayrağını kullandıklarını ve bu güçlü bağın 1970’lere kadar sürdüğünü anlattı.
OSMANLI’YLA BAĞLARI
Öncü, Morityus Müslümanlarının Hindistan’dan İngilizler tarafından getirilip adaya yerleştirildiğini belirterek ada halkının Osmanlı ile bağlarını 1800’lerin başına kadar uzandığını, Osmanlı’nın Ada ile münasebetleri sürdürmek için buraya konsolos gönderdiğini söyledi.
Morityus Müslümanlarının 1850’de ikinci bir cami açmaya karar vermeleri üzerine Osmanlı ile ilişkiye geçme sürecini başlattığını söz eden Öncü, şunları kaydetti:
“Ada halkı, büyük cami yapmaya karar vermiş. Bu taleplerini İngiliz valiye iletmişler. Vali, ‘Kafanıza nazaran cami açamazsınız, sizin halifenizden bize bir yazı getirmeniz lazım.’ demiş. Yani İstanbul’dan müsaade almaları gerekiyor. Dernektekiler, bir dilekçe hazırlamış ve devranın halifesi Abdülmecid’e göndermiş. Abdülmecid, caminin açılmasına müsaade vermiş birebir vakitte oradan birini de mescide tayin etmiş. Bundan sonra adada hutbeler, Abdülmecid ve Abdülhamid Han ismine okunmaya başlanmış. Bayramlarda, kandillerde (göndere) daima Türk bayrağı çekmişler.”
Öncü, Morityus halkının Osmanlı ile bağlarının güçlenmesine neden olan en kıymetli tarihi olaylardan birinin de İtalyanların, Roma İmparatorluğu’nu yine canlandırmak emeliyle 1911’de Trablusgarp’ı işgal etmesiyle başladığını anlattı.
Öncü, şu tabirleri kullandı:
“Morityuslu Müslümanlar da bu habere kayıtsız kalmamış, toplanmışlar ve gönülden bağlı oldukları halifeye, İstanbul’a yardım etmek istemişler. Savaşa katılmak için adanın valisine başvurmuşlar lakin İngiliz vali gitmelerine müsaade vermemiş. Bu karar üzerine adanın zenginleri ve tesirli insanları bir ortaya gelerek şehit ve gazi bedeli olarak konutlarını, yerlerini satıp İstanbul’a, Kızılaya göndermişler.”
“BU TOPRAKLAR YALNIZCA BİZE İLİŞKİN DEĞİL”
Öncü, Morityus halkının, 1939 Erzincan zelzelesinden 84 yıl sonra, Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların akabinde dedeleri üzere birebir hislerle harekete geçtiğini belirterek “6 Şubat Kahramanmaraş merkezli zelzelede de Morityus halkı genciyle, yaşlısıyla organize oldu. Yardım kampanyaları başlatıldı. Tüm ada Türk bayraklarıyla donatıldı ve televizyonlarda sarsıntı haberlerine yer verildi.” dedi.
Toplanan yardımların AFAD, Kızılay ve Diyanet İşleri Başkanlığına gönderildiğini belirten Öncü, birkaç takımın de sarsıntı bölgesine giderek arama kurtarma çalışmalarına katıldığını aktardı.
Öncü şöyle devam etti:
“Bu topraklar babamızdan, dedemizden bize miras kalmış ancak yalnızca bize ilişkin değil. Bu vatanı yalnızca biz korumadık. Morityuslular, Hintler, Araplar, Balkanlar’daki Müslümanlar da yardım etti. Tüm dünya Müslümanları bu kale düşmesin diye çabaladı ve başardık. Münasebetiyle Türkiye’de tüm dünyadaki Müslümanların hakkı var. Onlar da savaşmak için gelmiş, para göndermiş. Bu topraklara gelmişler, can vermişler. Bu topraklar çok değerli.”
Öncü, 2017’de kurulan “Türkiye’nin Dostları” derneğiyle Türkiye ile Morityus ortasındaki bağın güçlenerek devam ettiğini vurguladı.
Erzincan sarsıntısında yardım gönderen Müslümanların torunlarına ulaştıklarını, onları Türkiye’de ağırladıklarını aktaran Öncü, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) uyumunda yürütülen “Türkiye Bursları” ile şu ana kadar 30 öğrencinin Türkiye’de eğitim görerek ülkelerine döndüklerini söyledi.
Öncü, Türkiye ile Morityus ortasında 2011’de özgür ticaret mutabakatının yapıldığı bilgisini paylaşarak 2015’in sonundan bu yana Türk Hava Yollarının (THY) İstanbul’dan Morityus’a her gün direkt uçuş gerçekleştirdiğini aktardı. AA