Yüksek teknoloji kullanılarak geliştirilen, doku, organ ve hücrelerin beslenmesine imkan sağlayan “Perfüzyon Cihazı” ile yaklaşık 4-12 saatte nakledilmemesi durumunda fonksiyonu yitiren kalp, karaciğer, böbrek, pankreas üzere organlar artık 24 saat korunarak bir diğeri için umut olabilecek.
Türkiye Organ Nakli Vakfının (TONV) uyumunda paydaş kurum ve kuruluşlarla iş birliği içinde yürütülen Milletlerarası Organ Nakli Ağı (International Transplant Network) kapsamında, organ naklinde kullanılan ileri teknolojilerin anlatıldığı “Ölü Donörden Organ Çıkarımı” başlıklı memleketler arası kurs programı, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde düzenlendi.
Dünya genelinden 22 ülkeden 60’dan fazla cerrahın katıldığı kurs programında, koyundan alınan karaciğer ve böbrekler kullanılarak perfüzyon aygıtı uygulaması gerçekleştirildi.
AÜ Tıp Fakültesi Böbrek ve Pankreas Nakli Merkezi Lideri Prof. Dr. Acar Tüzüner, yaptığı açıklamada, Türkiye’de 25 bini böbrek, 2 bin 500’ü karaciğer olmak üzere yaklaşık 30 bin kişinin organ beklediğini belirterek, canlıdan organ bağışının yüksek olmasına rağmen kadavradan organ bağışının düşük olduğunu söyledi.
İspanya’da milyon şahısta 50 olan kadavradan organ bağışçı sayısının Türkiye’de milyon şahısta 8 olduğunu aktaran Tüzüner, kadavra bağış oranlarının kesinlikle artırılması gerektiğinin altını çizdi.
Prof. Dr. Tüzüner, kadavradan kısıtlı şartlarda alınabilen ve uygulanabilen organ sayısının yeni teknolojilerle birlikte arttığını söyledi.
Yeni aygıtlarla birlikte, vericiden alıcıya nakil sürecinin uzaması, uyumsuzluk tespit edilmesi ve yeni testlerin yapılmasına bağlı geçen müddetin artması sonucunda hasar oluştuğundan kullanılamaz hale gelen ve “marjinal donör” diye isimlendirilen organların artık kullanılabilir hale gelmeye başladığını anlatan Tüzüner, şunları kaydetti:
“Perfüzyon aygıtlarının özelliği, kadavradan çıkarılan organlar, alıcıya takılana kadar bir müddet geçiyor. Canlı nakillerde organ çabucak takılabiliyor lakin kadavrada organ çıkarılıyor, doku testine gidiyor. Bazen organın vilayet dışına çıkması gerekiyor. Bir hastalıktan ötürü ölen ve hastalığı organa da ziyan veren bağışçının hasarlı olan organı takıldığında da performansı düşük oluyor. Yeni teknoloji, organ çıkarıldıktan sonra alıcıya takılıp tekrar kan gidene kadar organı hayatta tutabiliyor.
Karaciğer ve böbrek naklinde 12 saatte nakil yapılamadığında organ kullanılamaz hale gelirken artık bu aygıtla 24 saat korunabiliyor ve eksiksiz sonuç alınıyor. Perfüzyon aygıtı, kalp, pankreas için de kullanılabiliyor.”
Perfüzyon aygıtlarının İngiltere, Hollanda ve İspanya’da rutin uygulamaya alındığını belirten Tüzüner, AB ülkeleri ile ABD’de yaygın olarak uygulanmaya başlandığını da söyledi. Tüzüner, “Türkiye’de de bağış oranları artırılmalı. Kadavradan bağışlarda organların ziyan olmaması için bu aygıtların kullanıma girmesi ehemmiyet taşıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
“OKSİJENLİ SOLÜSYON YA DA KANLA BESLENİYOR”
Cihazın kullanımına ait bilgi veren Tüzüner, klasik sistemde çıkarılan organların atardamardan verilen özel saklama solüsyonlarıyla +4 derecede soğutularak korunduğunu söyledi. Hücrelerin metabolizmasının yavaşlatılarak fazla güç harcamalarının engellenerek organın ömrünün uzatılmaya çalışıldığını anlatan Tüzüner, perfüzyon aygıtlarında ise 2 farklı teknik kullanılarak organın sağlıklı kalabilme sürecinin uzatıldığını aktardı.
Prof. Dr. Tüzüner, birinci formülde organa soğuk solüsyonla devamlı oksijen verildiğini, başka teknikte ise organa kalbin gönderdiği kan üzere oksijenli kan verilerek atardamardan beslendiğini söyledi.
Tüzüner, “Organın hiç beden dışına çıkarılmamış üzere işlevi ve canlılığı korunabiliyor. Uzun müddet bekletildiği için hudutta olan organlar, beslenebildiği için ziyan görmüyor. Hatta, çok yağlı olan bir karaciğer nakil için mümkün değilken, bu makinelerle organa yağları eritici unsurlar verilerek, olağan karaciğer kıymetlerine getirilerek nakil mümkün olabiliyor.” bilgisini verdi.
“ORGANLARIN DAHA ÂLÂ HALE GETİRİLMESİ SAĞLANIYOR”
Hollanda Leiden Üniversitesi Hastanesi Organ Nakli Merkezi Sorumlusu Prof. Dr. Andrzej Baranski de organın korunmasında yüksek teknolojik aygıtların çok büyük kıymet taşıdığını belirtti.
Baranski, “Bu makinelerin en büyük özelliği, takılması pek mümkün olmayan organların kullanılabilir hale gelmesine imkan tanımasıdır. İki yıl evvel bunu hayal bile edemezken bugün bu makineler sayesinde organları çıkardıktan sonra organların daha güzel hale getirilmesi sağlanıyor.” diye konuştu.
Prof. Dr. Baranski, bu halde kadavradan alınan organların bir diğeri için kullanılmasında kıymetli bir artış sağlanabildiğini söz etti.
Öte yandan Baranski, Türkiye’nin canlıdan organ nakli muvaffakiyetinin ve cerrahi tekniklerin çok âlâ seviyede olduğunu vurgulayarak, kadavradan bağış ve nakillerin ise kâfi olmadığını belirtti. Baranski, “Türkiye’nin kadavradan organ nakillerini artırmasını bekliyoruz.” dedi.
“GÜNLÜK PRATİKTE DE YERİNİ ALACAKTIR”
TONV Lideri Eyüp Kahveci, program kapsamında Avrupa’da kendi alanlarında en güzel organ nakli cerrahları ile Türkiye’deki cerrahların bir ortaya gelerek eğitimci olduklarını söyledi.
Programın, yurt içi ve yurt dışındaki yansımaları sayesinde Türk sıhhat hizmetlerinin değerli ölçüde görünürlüğünü artırdığını tabir eden Kahveci, “Bu da Türkiye tecrübesinin yurt dışına transferini sağlayacaktır.” dedi.
Organların sağlıklı bir formda uzun müddet korunmasına imkan tanıyan perfüzyon aygıtlarının başarılı nakil operasyonlarında değer taşıdığını tabir eden Kahveci, “Eğitim programları ve kurslarla birlikte aygıtlar Türkiye’de de kullanılmaya başlanacak ve günlük pratikte de yerini alacaktır diye düşünüyorum.” formunda konuştu.
Kahveci, tek bir organın bile ziyan edilmemesi gerektiğini, kadavra bağışlarının hudutlu sayıda ve yetersiz olduğunu vurgulayarak, “yüksek teknolojik aygıtların dayanağıyla kullanılabilir organ sayısının artırılmasının hayati değer taşıdığı” değerlendirmesinde bulundu.
AA