Selçuk Üniversitesi (SÜ) Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Yavuz Selvi, ramazanda herkesin kendisine özel bir uyku nizamı uygulayabileceğini söyledi.
Uyku üzerine yaptığı bilimsel çalışmalarla tanınan Prof. Dr. Selvi, yaptığı açıklamada, ramazan, sonluluk ve gerilim sözlerinin bir ortaya gelmesini gerçek bulmadığını, bu periyodun huzur, dinginlik, sabır ve muhasebe ayı olduğunu belirtti.
Ramazanda yaşanan gerginliğin ekseriyetle gece uykusuzluktan ve uyku bölünmelerinden kaynaklandığını tabir eden Selvi, bu halin ramazan ayı dışında da görülebileceğini lisana getirdi.
Selvi, gece az ve kısıtlı bir mühlet uyumanın gün içinde beynin algılama, dikkat, düşünme ve muhakeme faaliyetlerini direkt etkilediğine dikkati çekerek, “Gece sık uyanmak ya da gereğince uyumamak halindeki uykusuzluk, kişinin gündüz hudutlu, reaksiyonlu, kaygılı, gergin, alıngan ve huzursuz olmasına neden olur. Bu durum uykusuz kişinin öteki beşerlerle bağlarını bozar. Ayrıyeten uykusuzluk, kişinin gün içinde uykulu olmasına neden olur. Uykulu olma hali dikkatsizliklerin, konut, iş ve araç kazalarının esas sebebidir. Gece gereğince ve verimli bir uyku gün içinde bizi daha uyanık fiyat.” diye konuştu.
EN 7 SAAT UYKU
Ramazan ayı boyunca uyku nizamının çok kıymetli olduğunu vurgulayan Selvi, şöyle devam etti:
“Ramazanda herkes kendisine özel bir uyku nizamı uygulayabilir. Bu dönemde standart bir uyku modeli yoktur. Lakin belli kurallar vardır ki buna göre uyku tertibi ayarlanmalıdır. İnsanın her gün en az 7 saat uykuya gereksinimi olur. Akşam uykuya mahzur olacak biçimde beyni aktive eden fazlaca kahve ve demli çay tüketiminden uzak durulmalıdır. İftar sonrasında mümkünse hareket edilmeli ve ağır antrenmanlardan kaçınılmalıdır. Ramazanda uyku saati biraz daha öne çekilmeli, sahura kadar uyku gereksiniminin bir kısmı giderilmelidir. Sahur sonrasında çabucak yatılması reflüye ve kalitesiz uykuya neden olacağından bir müddet beklenmeli ve daha sonra kalan uyku muhtaçlığı giderilmelidir. Gece boyunca uyanık kalmak gün içinde beyin faaliyetlerini bozacağından tavsiye edilmemektedir. Her gün tıpkı saatte yatmak ve tıpkı saatlerde kalkmak halinde bir rutin oluşturulmalıdır. Yüksek seviyede parlak ışık yayan ortamlardan uzak durmalı, televizyon, bilgisayar, akıllı telefon üzere ışık ve manyetik alan açısından sorun oluşturan aygıtlar uyku saatinden bir müddet evvel kapatılmalıdır.”
Prof. Dr. Selvi, bahar periyodunda imtihanların gitgide ağırlaştığını, bu devirde uyku nizamının çocuk ve gençlerin başarılı olması için değerli olduğunu bildirdi.
“İyi bir öğrenme için güzel uyku kural. Muvaffakiyet için verimli bir uyku gerekli.” diyen Selvi, uykusuzluğun öğrenmeyi engellediğini, gece uykudan taviz vererek, çalışma ile gerçek bir öğrenme gerçekleşemeyeceğini söyledi.
GECENİZİ GÜNDÜ, GÜNDÜZÜNÜZÜ GECE YAPMAYIN
Selvi, uykudan evvel öğrenme emeliyle yapılabilecekleri şöyle sıraladı:
“Gün uzunluğu çalışırken çok kıymetli olarak görülen satırlar, geçmiş imtihanlarda çıkanlar, çıkması mümkün sorular işaretlenmeli, yatmadan çabucak evvel yarım saat kadar yalnızca bu altı çizili bilgiler ya da yuvarlak içine alınan sorular okunmalı ve öylece uykuya geçilmelidir. Gün uzunluğu çalıştıktan sonra yatmak yerine sabah altını çizdiğiniz bir satırı, öğle çözdüğünüz bir soruyu, akşama yanlışsız üzerinden geçtiğiniz bir bilgiyi tekrar hatırlayıp yatmak, gece uykuda öğrenmeyi sağlamlaştıracaktır. Adeta beyninize ‘İşte bu bilgiler kıymetlidir ve bunları imtihanda çağrışımlarla hatırlamam için gerekeni yap’ komutu verirsiniz. Gecenizi gündüz, gündüzünüzü gece yapmayın. Uykunuzu fazlaca kısmak yerine gündüz daha konsantre çalışmayı deneyin. Ayrıyeten şu soruyu kendinize sorun, sabah tipi misiniz, akşam tipi mi? Büsbütün özgür bir formda organize etmenize müsaade verilse sabah erken kalkıp, akşam erken yatmak mı sizin için daha uygun olurdu, yoksa gece geç yatıp sabah geç kalkmak mı? Şayet sabah tipiyseniz sabah kalkar kalkmaz ders çalışmaya başlamalısınız. Akşam tipi iseniz çalışmak açısından gece saatlerini daha çok tercih etmelisiniz. Böylelikle en düzgün performansınız için biyolojik ritminize en uygun saatleri seçmiş olursunuz.”
Ailelerin çocuklarına “Uykun gelince uyu, dinlen” yerine “Uyuma, daha çok çalış” dediklerine şahit olunduğunu aktaran Selvi, gün boyunca okula yahut kursa gitmiş öğrencinin uykusu gelince uyuması gerektiğine dikkati çekti.
Selvi, vücudun de uykuya gereksinimi olduğunun, bu limitleri aşmak için uykudan taviz vermenin hakikat olmadığının altını çizerek, “Doğru olan şey elbette gece uykudan taviz vermeden, gündüz konsantre ve verimli bir halde çalışmaktır. Bu mümkün değilse ve gece de çalışmak gerekiyorsa, tüm gece uykusuz kalacak halde çalışılmamalıdır. Pek çok öğrenci için gün uzunluğu okul ya da kütüphanede, dershanede çalıştıktan sonra konutta çalışmaya devam etmek bir mecburilik haline geldi. Bu halde yorgun ve bitkin formda çalışmak yerine, güneş battıktan bir süre sonra uyumalı ve daha sonra kalkılarak birkaç saat çalışıldıktan sonra tekrar uykuya geçilmelidir. Günlük 7 saatten daha az bir uykuyu yeterli bir öğrenme açısından öğrencilere tavsiye etmiyoruz.” formunda konuştu.
AA