Komisyonda, Kültür ve Turizm Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Ulusal Savunma Bakanlığı temsilcileri, Kahramanmaraş merkezli sarsıntılara ait sunum yaptı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Gökhan Yazgı, sarsıntılarda Hatay, Kahramanmaraş, Adıyaman ve Malatya müzelerinde hasarların meydana geldiğini, bu müzelerde yer alan yapıtlarda ise önemli bir hasar olmadığını söyledi.
Hatay Arkeoloji Müzesi’nde yer çökmesinden ötürü hasar meydana geldiğini anımsatan Yazgı, güvenlik zafiyeti oluşmadan, müzeye güvenlik güçlerinin ulaştığını belirtti. Yazgı, güneş gücüyle çalışan ışıklandırma ve kamera sistemlerini kelam konusu müzeye monte ettiklerini bildirdi.
Kahramanmaraş Müzesi’nin yakınındaki bir binanın yıkılma riskine karşı, müzenin taşınabilir tüm yapıtlarını Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi’ne naklettiklerinin bilgisini veren Yazgı, Adıyaman ve Malatya müzelerinde yer alan yapıtların müze depolarına, Hatay’daki kimi müzelerin birtakım yapıtlarının ise Kırşehir Müzesi’ne nakledilerek muhafaza altına alındığını kaydetti.
Yazgı, UNESCO Dünya Miras Listesi’nde bulunan alanlarda Arslantepe Höyüğü ve Diyarbakır Surlarındaki küçük çaplı hasarların haricinde bir aksiliğe rastlanmadığını, başta Göbeklitepe, Nemrut Dağı olmak üzere başka alanlarda rastgele bir hasarın tespit edilmediğini vurguladı.
Adıyaman Karakuş Tümülüsü’nde, bir sütunun devrildiğini anımsatan Yazgı, “Sütun üzerinde yer alan kabartma Adıyaman Müzesi’ne taşınarak koruma altına alındı. Sütunu ayağa kaldırmak için çalışmalar başladı. Önümüzdeki ay statik çalışmaları yapılarak ayağa kaldıracağız sütunumuzu.” kelamlarını sarf etti.
Yazgı, Hatay Arkeoloji Müzesi’nde yer alan Kral Şuppiluliuma heykelini kum torbalarıyla bir arada çelik kafes içerisinde güvenlik altına aldıklarının da bilgisini verdi.
“90 ESER HASAR GÖRDÜ”
Tescilli kültür varlıklarının hasar tespit çalışmasına da başladıklarını vurgulayan Yazgı, sarsıntı bölgesinde 8 bin 472 tescilli taşınmaz kültür varlığı olduğunun bilgisini verdi. Yazgı, bugüne kadar 5 bin 877 tescilli taşınmaz kültür varlığının çalışmasının tamamlandığını kaydetti.
Hasar tespiti çalışmalarına ait de bilgi veren Yazgı, “Deprem bölgesinde yer alan 28 müzemizdeki toplam 385 bin yapıttan yalnızca 90’nın hasar gördüğünü belirledik.” bilgisini paylaştı.
Yazgı, bölgede tescilli kültür varlıklarının enkazı içerisinde yer alan özgün mimari modüllerin, yapıtaşlarının kaybolmaması ve öbür enkaza karışmaması için başka bir alana “kültür molozu” yapı materyallerini taşıyacaklarını söyledi.
“Hatay’ın Antakya ilçesinde 307 hektarlık bir alanı afete maruz bölge ilan edeceğiz.” diyen Yazgı, 307 hektarlık alanda bir çalışma yürütüleceğini bildirdi. Birinci önceliklerinin bu alanlarda hafriyat çalışması olduğunu söyleyen Yazgı, Hatay’ın Roma periyodunun her devrini yaşamış bir yer olduğunu, Hristiyanlık öncesi, Hristiyanlık sonrası, erken Helen’den geç Helen’e kadar birçok katmanın kentin altında yer aldığını vurguladı.
Yazgı, “Bu katmanları ortaya çıkarıp arkeopark halinde kullanma, zelzele hafıza müzesi yapılması başta olmak üzere bir format oluşturmaya çalışıyoruz.” dedi.
“BÜTÜN TARİHİ DOKUNUN RÖLEVELERİ ELİMİZDE OLACAK”
Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürü Sinan Aksu da sarsıntı bölgelerinde 678 vakıf yapıtının hasar gördüğünü söyledi. Bunların bir kısmının büsbütün yıkıldığını anımsatan Aksu, yıkılan yapıtların rölevelerinin kendilerinde bulunduğunu, Türkiye genelinde rölevesi olmayan tarihi yapı kalmaması için de büyük bir çalışma başlattıklarını söyledi.
Aksu, “Şehirlerimizde gerekli bilgiler vardı. Türkiye’de inşallah bütün tarihi dokunun röleveleri elimizde olacak. Artık Türkiye’nin bu türlü bir eksiği de kalmayacak.” dedi. Aksu, önümüzdeki ay Ayasofya’da onarım faaliyetine başlanacağını da kelamlarına ekledi.
“12 BİN 428 VATANDAŞIMIZ KURTARILDI”
Jandarma Genel Komutanlığı Asayiş Lideri Tümgeneral Ferdi Korkmaz, zelzelenin birinci günü arama kurtarma faaliyetine 41 bin 897 işçi ile başlandığı bilgisini verdi. Korkmaz, “Batı vilayetlerinde yalnızca mevcudun yüzde 5’i bırakılarak, İstanbul’da bir tabur, Mersin Akkuyu Nükleer Santrali’ni koruyan bir tabur ve bölgesel dağıtım gözetilerek İzmir, Antalya, Burdur’da da birer bölük bırakılmış bunun haricinde kalan bütün birlikler, 3 komando tugayı,13 komando taburu, 51 asayiş komando bölüğü ikinci gün prestijiyle sarsıntı bölgesine sevk edilmiştir.” dedi.
Jandarma Arama Kurtarma (JAK) timlerine ait bilgi veren Korkmaz, halihazırda 550-600 ortasında profesyonel eğitimli JAK işçisinin bulunduğunu bildirdi. Korkmaz, “Bölgeye gönderdiğimiz 37 JAK timi tarafından bu faaliyetlerde 648 vatandaş enkazdan sağ kurtarılmış, 2 bin 46 vatandaşımızın da cansız vücuduna ulaşılmıştır maalesef. Tüm jandarma birlikleri tarafından ise toplam 12 bin 428 vatandaşımız kurtarıldı, 7 bin 158 vatandaşımızın ise cenazesi çıkarılmıştır.” tabirlerini kullandı.
Korkmaz, milletvekillerinin jandarma asayiş komando bölüklerinde bir time arama kurtarma eğitimi ve techizatı verilmesi teklifine, “Her jandarma asayiş komando bölüğünde bir time arama kurtarma eğitimi ve teçhizatı verilir mi? Bununla ilgili zelzelenin üçüncü günü çalışmaya başladık. Bu çok hoş bir fikirdi zati. Bu türlü firiklerimiz vardı fakat her komando bölüğünün bir timinde kolay arama kurtarma timi bulunsun gereçler olsun. Kurtarma sağlayalım.” karşılığını verdi.
“DNA ÖRNEĞİ ALDIĞIMIZ LAKİN KİMLİKLENDİREMEDİĞİMİZ 1297 VATANDAŞIMIZ VAR”
Emniyet Genel Müdürlüğü Asayiş Daire Lideri Vedat Mercan da zelzele bölgelerinde 216 işçinin hayatını kaybettiğini, bölgede şu anda 77 bin 375 çalışanın vazife yaptığını kaydetti.
Mercan, bölgede bin 124 Polis Arama Kurtarma (PAK) çalışanı ile yapılan çalışmalar sonucunda bin 151 vatandaşın enkazdan sağ olarak kurtarıldığını, 4 bin 584 vatandaşın ise cansız vücuduna ulaşıldığını söyledi. Hayatını kaybeden vatandaşların kimlik tespit süreçlerine ait de bilgi veren Mercan, “3 bin 755 cenazenin yalnızca parmak iziyle tespit edilmesi sağlanmıştır. Hala DNA örneği aldığımız, mezarlarını bildiğimiz lakin kimliklendiremediğimiz bin 297 vatandaşımız var, çalışmalar devam etmekte.” dedi.
Mercan, Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı kurumlarında bakım ve nezaret altında 39 çocuk ve Sıhhat Bakanlığı kurumlarında tedavisi devam eden 33 çocuk ve iki yetişkinin kimlik tespit çalışmasının devam ettiğini bildirdi.
Emniyet Genel Müdürlüğü Güvenlik Daire Lideri Cüneyt Ünal da milletvekillerin PAK takımlarının sayısının artırılması teklifine ait, “1124 işçimiz bölgede misyon yaptılar. PAK birliklerinin sayısını artırmayla ilgili çalışma devam ediyor. Bölge bölge düşünüyoruz.”dedi.
Milli Savunma Bakanlığı (MSB) Lojistik Genel Müdür Yardımcısı Muhammed Mahmud Ötegen de zelzelenin akabinde saat 04:30’da tüm ünitelerden rapor istendiğini belirterek, sarsıntının birinci saatlerine ait şu bilgileri verdi:
* Sarsıntının ardından saat 04.30’da tüm ünitelerden durum raporu istenmiş, birebir saatte Türk Silahlı Kuvvetleri İnsani Yardım Tugay Komutanlığına ‘Hazır olun’ buyruğu verilmiştir. 04.30 ile 04.35 ortasında 2. Zırhlı Tugay Komutanlığı Yardımcılığı İslahiye’de, 2. Zırhlı Tugay Komutanlığı da Kahramanmaraş’ta depremzede vatandaşları kışla içerisindeki emniyetli bölgelere alarak barınmalarını sağlamışlardır. Saat 05.00’te Bakanlığımız bünyesinde Afet ve Acil Durum İdare Merkezi teşkil edilmiş, tıpkı saatte Antakya 2. Hudut Alay Komutanlığı arama kurtarma ve halka yardım faaliyetlerine başlamıştır.
* Saat 05.10’da Ulusal Savunma Bakanımız tarafından Cumhurbaşkanımıza Türk Silahlı Kuvvetleriyle ilgili birinci raporlar sunulmuş, Hatay’da bir binamızın yıkıldığı, 3 erimizin şehit olduğu bilgisi verilerek Genelkurmay Lideri ve Kara Kuvvetleri Kumandanıyla birlikte Hatay’a hareket edileceği arz edilmiştir. Saat 05.15’te 2. Zırhlı Tugay Komutanlığı Yardımcılığı İslahiye’de Müge Sitesi’nde arama kurtarma faaliyetlerine başlamıştır. Saat 05.15’te, sarsıntıdan 58 dakika sonra.
* 05.45’te 2. Ordu Karargahı’ndaki askerler arama kurtarma faaliyetlerine başlamış, Hakim Beyefendi ve Behiç Beyefendi apartmanlarında 2 sağ afetzedeye ulaşmışlardır. 06.00’da 2. Zırhlı Tugay Komutanlığı tarafından Kahramanmaraş’ta, 39. Mekanize Piyade Tugay Komutanlığı tarafından da İskenderun’da arama kurtarma faaliyetleri başlatılmıştır. 06.17’de 2 . Ordu İstihkam Alay Komutanlığı tarafından Malatya’da yapılan arama kurtarma faaliyetleri sonucunda 8’i sağ, 3’ü vefat olmak üzere 11 afetzedemiz 06.17 prestijiyle çıkarılmıştır. (AA)