14 Mayıs’ta yapılacak Cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri yaklaşırken, kamuoyu anketleri ile vatandaşın nabzı tutulmaya çalışılıyor.
Seçimlerin muhtemel sonuçlarına dair fikir verebilecek bir anket de, Türkiye İstatistik Kurumu’nun yaptığı ‘aylık tüketici eğilimleri anketi’.
TÜİK bu anket ile “tüketicilerin maddi durum ve genel iktisada ait mevcut durum değerlendirmeleri ile gelecek devir beklentileri, harcama ve tasarruf eğilimlerini” ölçüyor.
Anket sonuçlarından hesaplanan tüketici itimat endeksi 0-200 aralığında paha alabiliyor. Tüketici inanç endeksinin 100’den büyük olması tüketici itimadında optimist durumu, 100’den küçük olması tüketici inancında karamsar durumu gösteriyor.
Son 20 yılın seçim sonuçları ile TÜİK’in tüketici itimat endeksi karşılaştırıldığında dikkat cazibeli bir sonuç ortaya çıkıyor.
AKP’nin son 20 yılda istediğini aldığı seçimlerin hepsinde tüketici inancı endeks bedeli daima 90 ve üzerinde idi. AKP’nin bu devirde istediğini alamadığı dört seçimde ise bu paha daima 90’ın altında oldu.
İşte 20 yılda yapılan seçimlerde AKP’nin oy oranları ve seçimin yapıldığı aydaki tüketici inancı endeks bedeli:
28 Mart 2004 mahallî seçimleri:
AKP’nin oy oranı: % 41,67
Mart 2004 tüketici inancı endeks kıymeti: 104,9
AKP bu seçimde İstanbul ve Ankara dahil birçok büyükşehir belediyesini kazandı.
22 Temmuz 2007 genel seçimleri:
AKP’nin oy oranı: %46,66
Temmuz 2007 tüketici inancı endeks kıymeti: 93,9
AKP bu seçim sonucu ile tek başına hükümet kuracak çoğunluğu sağladı.
29 Mart 2009 mahallî seçimleri:
AKP’nin oy oranı: %38,39
Mart 2009 tüketici itimadı endeks kıymeti: 76,9
Dünyada ve Türkiye’de ekonomik kriz yaşanan 2009’daki seçimde AKP’nin oylarında 2007’deki genel seçime nazaran 8,27 puan, 2004’teki lokal seçime nazaran ise 3,28 puanlık düşüş oldu.
12 Haziran 2011 genel seçimleri:
AKP’nin oy oranı: %49,83
Haziran 2011 tüketici itimadı endeks kıymeti: 98,0
AKP 2011’deki seçimde oy oranını, bir evvelki genel seçime nazaran 3,25 puan, bir evvelki lokal seçime nazaran 11,44 puan artırdı.
30 Mart 2014 lokal seçimleri:
AKP’nin oy oranı: %42,87
Mart 2014’te tüketici inancı endeks bedeli: 92,4
AKP bu seçimde İstanbul ve Ankara dahil birçok büyükşehir belediyesini kazandı ve bir evvelki mahallî seçime nazaran oy oranını yükseltti.
10 Ağustos 2014 cumhurbaşkanlığı seçimi:
Recep Tayyip Erdoğan’ın oy oranı: %51,79
Ağustos 2014’te tüketici inancı endeks bedeli: 93,6
AKP Genel Lideri Erdoğan bu seçimi kazanıp cumhurbaşkanı seçildi.
7 Haziran 2015 genel seçimleri:
AKP’nin oy oranı: %40,87
Haziran 2015 tüketici itimadı endeks pahası: 89,6
AKP bu seçimde tek başına hükümet kuracak meclis çoğunluğunu kaybetti ve 1 Kasım’da seçimler tekrarlandı.
1 Kasım 2015 genel seçimleri:
AKP’nin oy oranı: %49,50
Kasım 2015 tüketici itimadı endeks kıymeti: 95,2
AKP bu seçimle birlikte tek başına hükümet kuracak çoğunluğu tekrar elde etti.
16 Nisan 2017 anayasa değişikliği referandumu:
AKP ve MHP’nin istediği evet oyu oranı: %51,4
Nisan 2017 tüketici inancı endeks pahası: 92,0
AKP ve MHP’nin istediği Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi teklifi kabul edildi.
24 Haziran 2018 cumhurbaşkanlığı seçimi:
Recep Tayyip Erdoğan: %52,6
Haziran 2018 tüketici itimadı endeks pahası: 91,1
Erdoğan ikinci defa cumhurbaşkanı seçildi ve cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçildi.
31 Mart 2019 lokal seçimleri:
AKP’nin aldığı oy oranı: %44,33
Mart 2019 tüketici inancı endeks bedeli: 81,1
AKP bu seçimde İstanbul ve Ankara dahil birçok büyükşehir belediyesini kaybetti.
23 Haziran 2019 İstanbul seçimi (tekrar):
AKP’nin adayının oy oranı: %44,98
Haziran 2019 tüketici inancı endeks kıymeti: 80,1
AKP bu seçimde İstanbul’u bir sefer daha kaybederken oy farkı 13 binden 806 bine yükseldi.
14 Mayıs 2023 genel seçimi:
Mart 2023 prestijiyle tüketici itimat endeksi 80,1 düzeyinde bulunuyor. Endeks pahası, 56 aydır, yani cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçilen Temmuz 2018’den bu yana, 90 düzeyini görmedi.
AKP hükümeti, oy oranını yükseltmek hedefiyle, en düşük emekli aylığının 7500 TL’ye yükseltilmesi ve emeklilikte yaşa takılanlar dahil birçok düzenlemeye imza atsa da tüketici inanç endeksi, hayat pahalılığının tesiriyle düşük seyretmeye devam ediyor.
Tabii ki seçimlerde tek faktör iktisattaki genel durum değil ve TÜİK anketinin ne kadar sağlam olduğu tartışılır. Lakin tekrar de üstte sıraladığımız seçim sonuçları ve tüketici inancı endeksi tablosu, seçimlerin mümkün sonuçlarına dair bir fikir veriyor.