Türkiye Müteahhitler Birliği, 2023’ün birinci çeyreğine ait bölüm raporunu yayımladı. “Deprem Felaketinin Acıları İçinde Seçim Süreci” başlığını taşıyan raporda global ve ulusal iktisat ile inşaat dalına ait datalar yer aldı.
Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) tarafından 2023’ün birinci çeyreğine ait hazırlanan “İnşaat Bölümü Tahlili Raporu”nda daldaki kontrol sistemi sistemlerinin güçlendirilmesi gerektiği belirtilerek, “Ülkenin gündeminden imar affı ve gibisi uygulamalar tümden çıkartılmalı, bilakis müeyyidelerin caydırıcı olması sağlanmalıdır” sözü kullanıldı.
YETERSİZ TEDBİRLER, DAYANIKSIZ ÜRETİM
Raporda, Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin, ülkede yaşanan acı deneyimlere karşın zelzeleye karşı kâfi tedbirlerin alınmamış olduğunu ve dayanıksız yapı üretiminin yaygınlığını gözler önüne serdiği belirtilerek, şu değerlendirmede bulunuldu:
“Ortaya çıkan yaklaşık 230 milyon tonluk enkaz, boyutu prestijiyle Erciyes Dağı’nın büyüklüğü ile kıyaslanmıştır. Yıkılan binalar ve yitirilen canlar, doğal afet risklerini ve taban kurallarını dikkate alan kentsel planlamanın, ehil mühendisliğin, projeye uygun imalatın, yanlışsız ve kaliteli gereç kullanımı ile imal faaliyetleri kontrolünün hayati kıymetini ortaya koymaktadır.”
‘İMAR AFFI GÜNDEMDEN ÇIKARILMALI’
Deprem bölgesinde inceleme yapan teknik grupların yapı hasarlarıyla ilgili tespitlerine yer verilen raporda, 2019’da yapı müteahhitlerinin ekonomik, mali, mesleksel ve teknik yeterliklerine nazaran sınıflandırılması için hazırlanan “Yapı Müteahhitlerinin Sınıflandırılması ve Kayıtlarının Tutulması Hakkında Yönetmelik”in, yurt çapında faal ve taviz verilmeden uygulanması gerektiği vurgulandı.
Raporda, daldaki kontrol sistemi sistemlerinin güçlendirilmesi gerektiğinin altı çizilerek, “Süreçte sorumluluğun çok taraflı olduğu gerçeği kabul edilerek ülkenin gündeminden imar affı ve gibisi uygulamalar tümden çıkartılmalı, bilakis müeyyidelerin caydırıcı olması sağlanmalıdır” tabiri kullanıldı.
Ülkede kentsel planlamanın zelzeleye güçlü halde yapılmasının değerine işaret edilen raporda, mümkün imar aflarına güvenen kaçak yapılaşmanın önlenmesi, yüksek riskli yapı stoku için aktif kentsel dönüşüm siyasetlerinin geliştirilmesi gerektiği bildirildi.
Raporda, düşen alım gücü ve içinde bulunulan enflasyonist ortamın toplumun geniş bölümleri için krediye erişimde büyük pürüz teşkil ettiği belirtilerek, kentsel dönüşüm konusunda yalnızca İstanbul’daki gereksinimin bile kapsamlı finansal tahliller gerektirdiği vurgulandı.
SEKTÖR 2022’DE DARALDI
Raporda, inşaat kesiminin 2018-2019 periyodundan bu yana iç ve dış ekonomik gelişmelerin tesiriyle küçüldüğünün altı çizilerek, 2022 yılı genelinde ise dalın, Kovid-19 salgınının yaşandığı 2020’den daha derin bir daralma yaşadığı kaydedildi.
Salgının tesirleri ve döviz kurundaki gelişmeler nedeniyle 2021’de temel girdi maliyetlerinde yüzde 150 seviyesine varan fiyat artışlarının yaşandığına işaret edilen raporda, “Ardından ortaya çıkan Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ham unsur fiyatları üzerinde global çapta yarattığı tesirle de 2022’de bu oranın yüzde 170’i aştığı izlenmiştir” değerlendirmesinde bulunuldu.
Raporda, inşaat kesiminin talebe paralel biçimde konut üretimi gerçekleştirebilmesi için kesimin kamu projelerinde yaşadığı meselelerin giderilmesi gerektiği belirtildi.
Depremlerin akabinde, başta İstanbul olmak üzere, riskli görülen kentlerde konut satışlarının düştüğü tespitine yer verilen raporda, şunlar kaydedildi:
“İlaveten izleyen günlerde sanayi dalının tesislerini taşımak için sarsıntı riski bulunmayan etraf vilayetleri mercek altına aldığı takip edilmiştir. Ankara ve İzmir’in toplam satışlardan aldığı hissede artış dikkat çekerken yabancılara konut satışındaki düşüşte hızlanma yaşanmıştır.”
SAVAŞ DALI ETKİLEDİ
Rusya-Ukrayna Savaşı’nın Türk yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinde yarattığı kaybın sürdüğü vurgulanan raporda, bu yıl dünya ekonomisindeki ivme kaybıyla ülkelerdeki nakit açığının, global altyapı yatırımlarını sonlandırmasının beklendiği belirtildi.
Raporda, şu değerlendir yer aldı:
“Diğer taraftan yenilenebilir güç yatırımları için milletlerarası kuruluşların finansman imkanları artmıştır. Avrupa ülkelerinde savaşla birlikte ve Avrupa Yeşil Mutabakat kapsamında güç yatırımlarıyla renovasyon projelerinden kesim için yeni fırsatlar oluşabilecek.
Birlik genelinde güç tüketimini 2030’a kadar yüzde 11,7 azaltma kararı alan Avrupa Birliği kurumlarının bu adımı kapsamında üye ülkelerde her yıl kamu kurumlarına ilişkin binaların toplam yüz ölçümlerinin en az yüzde 3’ünün restore edilmesi beklenmektedir.” (AA)