Türkiye’de kentlerin zelzele, sel, kuraklık ve öbür tüm afetlere hazır hale getirilmesi kapsamında oluşturulan ve 13 farklı konseyden oluşan Türkiye Ulusal Risk Kalkanı Modeli’nin üçüncü toplantısı Beşiktaş’ta bulunan Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Ofisi’nde başladı. Toplantıya, Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum da katıldı. Toplantı öncesi, Zelzele ve Yer Bilimleri Şurası Üyeleri Prof. Dr. Haluk Özener ve Prof. Dr. Cenk Yaltırak değerlendirmelerde bulundu.
“120 BİN NOKTADA 750’YE 750 METRELİK PİKSELLER İÇİNDE HER YERİN DAVRANIŞINI BİLİYORUZ”
Toplantıda, İstanbul ve Marmara Bölgesinin değerli bir gündem olduğunu belirten Prof. Dr. Cenk Yaltırak, şunları söyledi:
* “Benim de o paralelde yürüttüğüm çalışmalar var. Onları izleyeceğiz. Yani bakanlık neler yapıyor? O bahiste bilgi alacağız. Büyük ihtimalle bir yol haritası gösterilecek. Onun üzerinden, biz de kendi yaptıklarımızı, neler yapılması gerektiği tarafındaki görüşlerimizi Bakanlığa ileteceğiz. İstanbul Teknik Üniversitesi’nde yürütülen bir çalışma sonucu yeni bir fay haritası yapıldı. 2022 yılında da dünyanın en güzel mecmualarından birinde yayınladık bunu. Bu fay haritası daha evvelki haritalardan daha çok bilgi kapsıyor. Yani 22 bin kilometre sismik bilgiden yapılmış bir harita.
* Daha evvelki haritalar 2001 yılında işte bin 630 kilometre ve ona katkıda bulunan bir ölçü, yani 2 bin 500’ü bulan kilometre bir bilgiye sahipti. Şu anda elimizde çok büyük bir bilgi setinden yapılmış bir fay haritası var. Bütün yaptığımız hesaplamalar üç boyutlu, daha evvelkilerin hepsi iki boyutluydu. Vakit bağımlı olarak yapıyoruz. Tıpkı vakitte elimizde oluşturduğumuz, Marmara Bölgesi’ndeki yerlerin özel bir haritası var. O özel haritaya nazaran de ivmeler, tasarım ivmeleri, spektral ivmeleri hesaplayabiliyoruz. Şimdilik çok büyük bir bilgi ile uğraştığımız için 120 bin noktada 750’ye 750 metrelik pikseller içinde her yerin davranışını biliyoruz.
“İSTANBUL’U BAŞTAN AŞAĞI YENİLEMEK GEREKTİĞİ SÖYLENİYOR: BİZ DE O DENLİ DEĞİL DİYORUZ”
Yaltırak, açıklamasında şu tabirleri kullandı:
* “Eskiden olmuş yani 2019 sarsıntıları, bu en son Düzce’de olan sarsıntıda de modelimizi test ettiğimiz vakit yaptığımız hesaplamaların yüzde 95 başarılı olduğunu görüyoruz. Bu çok değerli bir şey zira Marmara’da 100 tane istasyon var. Rastgele bu istasyonlar ve biz 750 metreye 750 metre piksellerde hesapladığımız datalar ve koyduğumuz algoritmayla görülüyor ki yüzde 95 başarımlı. Yani bunlar yüz metreye, yüz metre inse de büyük ihtimalle muvaffakiyetim oranı, bu oranlar içinde kalacak. Bu çok kıymetli, büyük bir şey. Daha şimdi farkında da değiller. Bu bütün yaklaşımları değiştiriyor, zira bu prensiplere nazaran tıpkı sokaktaki bir binaya hasar atayabilirsiniz, birine atamayabilirsiniz.
* Zira binayı da bu işin içine kattığınız vakit, kentin topluca yıkılması gerekmiyor. İstanbul’u baştan aşağı yenilemek gerektiği söyleniyor. Biz de o denli değil diyoruz. Laparoskopik cerrahiyle müdahale üzere, hastanın hangi hücreleri tehlikeliyse onları alacağız. Büyük bir ekonomik açmazın içine sürükleyebilecek bir yapılaşmaya karşı; zira gereç yok, insan yok, kısa vakitte yapmak da mümkün değil. Yanlış yerden başlarsanız yanlışsız yapılması gereken yeri de yapmamış olacaksınız. Onun için bu anlayışı değiştirilmesine çalışıyoruz.”
“KARAR VERİCİLERE BİR TEKLİFLER SİLSİLESİ HAZIRLAMIŞ BULUNUYORUZ”
Toplantı öncesinde konuşan Prof. Dr. Haluk Özener ise, “Bu toplantı buradaki üçüncü toplantı olabilir fakat bu kümenin üyeleri olarak tekraren uzaktan irtibat yaparak biz belli toplantılar yaptık ve sonucunda karar vericilere bir teklifler silsilesi hazırlamış bulunuyoruz. Bilhassa zelzele ve yer bilimleri çalışma kümesi üyeleri olan jeofizik, jeodezi, jeologlar, yer bilimciler yani zelzele mühendisleri, inşaat mühendisleri ve tarihçiler de var. Bilhassa, faylardaki sarsıntı tekrarlama aralıkları, sakınım zonları ve sarsıntı ziyanlarının azaltılması konusunda üzerimize düşen hangi vazifeler olabilir ve karar vericilere ne üzere teklifler sunabiliriz, bunları yazılı hale getirdik. Cumhurbaşkanlığımıza, münasebetiyle da bugün burada Etraf ve Şehircilik Bakanımız Murat Kurum Beyefendiye takdim edeceğiz” tabirlerini kullandı. DHA