TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası tüm şubeleri ile birlikte Türkiye’deki mevcut yapı kontrol sistemi ile ilgili ortak açıklama yaptı. Sağlıklı ve inançlı bir inşa süreci için olması gerekenleri tartışmaya açan inşaat mühendisleri, her yıl ortalama 100 bin yeni yapı üretilen Türkiye’de riskli yapı stokuna her yıl yeni risklerin eklenmesini önlemek için bir dizi teklifte bulundu. Açıklamada mevcut 4708 sayılı Yapı Kontrolü Hakkında Kanunu ile kurgulanan sistemde, kontrol hizmetinin “kamusal” niteliğinin yok sayıldığına ve kontrol hizmetinin ticarileştiğine dikkat çekildi.
“SİSTEM KAOS YARATIYOR”
Açıklamada “Sistemin sıhhatsiz kurgusu ve suiistimaller nedeniyle vazifesini layıkıyla yapamayan birçok mühendis ve mimar cezai ve tüzel pek çok yaptırımla karşılaşmaktadır. Sistem yarattığı kaosun tek hatalısı olarak mühendis ve mimarları görmekte ve gaye tahtasına oturtmaktadır. Çünkü yasanın uygulama sürecinde karşılaşılan zahmetler giderilmediği üzere yapılan değişiklikler yalnızca yapı kontrol firmaları lehine olmuş, sayıları 10 binleri bulan mühendis ve mimar çalışanlar için şartlarını uygunlaştırıcı en ufak bir düzenleme yapılmamıştır” denildi.
“DOĞRUDAN KAMUYA BAĞLI OLSUNLAR”
Ortak açıklamada teklifler şöyle sıralandı:
-1938 yılından bugüne değiştirilmemiş olan Mühendislik ve Mimarlık Kanunu değiştirilmeli meslek odalarının kendi meslektaşlarını yetkinliklerine nazaran belgelendirme ve yetkilendirme hakkı getirilmelidir.
-Yapı kontrol sisteminde proje kontrolü ve uygulama kontrolü birbirinden ayrılmalı, kamu bünyesinde ülke genelinde gereksinim duyulan yer ve ölçüde idari özerkliğe ve teminata sahip “Etüt ve Proje Kontrol Birimleri” oluşturulmalıdır.
-Yapı kontrol kuruluşları direkt kamu tarafından görevlendirilmiş üniteler olarak çalışmalıdır. Yapı kontrol kuruluşları ile müteahhit ve/veya yapı sahibi ortasında rastgele bir mali ve idari temas olmamalı. Fiyatlar direkt kamu tarafından ödenmeli ve bu kuruluşlar direkt kamuya karşı sorumlu olmalıdır.
“BETON ÜRETİCİLERİ DE SİSTEME DAHİL EDİLSİN”
-Yapı kontrol kuruluşları için sorumluluk sigortası mecburiliği getirilmelidir.
-Hazır beton üreticileri de sisteme entegre edilip, yükümlülükleri ve uygulanacak yaptırımlar tanımlanmalı ve takibi yapılmalıdır.
-Yapı kontrol kuruluşlarının ortaklarının içerisinde meslek odası tarafından belgelendirilmiş en az bir tane ehil inşaat mühendisi bulunmalı ve onun sorumluluğunda öbür denetçiler ve denetim elemanları çalışmalıdır.
-Yapı kontrol kuruluşunda misyon yapacak mühendis ve mimarlar sorumluluklarına nazaran meslek kuruluşlarınca belgelendirilmeli, takibi yapılmalıdır.
-Yapı kontrol kuruluşlarında çalışan tüm vazifeliler kamu vazifelisi statüsünde olmalı, fiyatları, iş garantileri ve özlük hakları teminat altına alınmalı, fiyatları TMMOB tarafından belirlenen minimum fiyatın altında olmamak kaydıyla vazife, yetki ve sorumluluklarına nazaran kademeli olarak belirlenmelidir.
-Müteahhitlik iş, işleyiş ve ilgilerini belirleyen özel bir kanun çıkarılmalı ve sorumlulukları belirlenmelidir.
-Yapı alanı bin 500 metrekareyi geçen her üretim işinde tam vakitli olarak bir şantiye şefi bulundurulması mecburî hale getirilmelidir.
-Tüm yapılar, imal ve kullanım özelliklerini koruyup korumadığının tespiti emeliyle ve ilgili kamu kurumlarının sorumluluğu altında, imara terslik, yapısal elemanlardaki değişiklik ve hasar-deformasyon oluşup oluşmadığı bakımından periyodik olarak denetlenmelidir.