Karında basınç hissi, şişkinlik, ağrı… Bayanların büyük bir kısmının vakit zaman yaşadığı ve “geçer” diye önemsemediği bu belirtiler, büyük bir tehlikenin sinyali olabilir. Çünkü yumurtalık kanseri, sinsice ilerleyerek ekseriyetle 3. evrede bu belirtileri veriyor. Jinekolojik kanserler ortasında mevt riski en yüksek olan yumurtalık kanserine karşı en büyük silah, sistemli jinekolojik muayene. Her yıl yaptıracağınız sistemli muayene ile bu kanserin erken evrede yakalanabileceğini söyleyen Bayan Hastalıkları ve Doğum ve Jinekolojik Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Mete Güngör, bilhassa genetik risk altında olan bayanların, genetik test ile risklerinin belirlenmesinin hayat kurtarıcı bir önlem olacağını vurguluyor.
Sağlık Bakanlığı Kanser Dairesi bilgilerine nazaran, Türkiye’de yüz binde 6 bayanda görülen yumurtalık kanseri, bayanlarda en sık görülen kanserler ortasında 7. sırada yer alıyor. Ekseriyetle ileri safhada şikayetlerle ortaya çıkan yumurtalık kanseri yalnızca nizamlı jinekolojik muayenelerle tespit edilebiliyor. Türkiye’de her yıl yaklaşık bin 250 bayanın bu hastalıktan hayatını kaybediyor. Yumurtalıklardan sonra tüm karın bölgesine sessizce yayılabilen bu hastalığın yalnızca menopoz sonrası değil tüm yaş kümelerinde ortaya çıkabildiğini belirterek tertipli jinekolojik denetimlerin ehemmiyetine dikkat çekiyor.
GENÇ YAŞLARDA DA ÇIKABİLİR
Kadında çoğalma organı olarak misyon yapan yumurtalıklar, her ay yumurta üretmelerinin yanı sıra kadınlık hormonları olan östrojen ve progesteronun üretiminden de sorumlular. Ekseriyetle menopoz sonrası görülen lakin bu yaş kümesiyle sonlu olmayan yumurtalık kanseri sinsice yayılan ölümcül bir kanser tipi. Üreme çağındaki bayanlarda, hatta genç kızlarda bile görülebilen bu hastalığın teşhisi için yumurtalıklarda rastlanan her türlü kist ve kitlenin dikkatle kıymetlendirilmesi gerekiyor.
BU BELİRTİLERE DİKKAT!
Sinsice ilerleyen yumurtalık kanseri lakin yumurtalıklarda meydana gelebilecek olumsuz gelişmelerin sistemli olarak takip edilmesi ile erken etaplarda tespit edilebiliyor. Hastalığın sık görülen belirtileri ise şunlar:
*Karında basınç hissi ve şişkinlik
*Kasıkta dolgunluk yahut ağrı
*Uzun müddetli hazımsızlık, gaz yahut bulantı
*Bağırsak alışkanlıklarında kabızlık üzere değişiklikler
*Mesane alışkanlıklarında sık sık idrara çıkma gereksinimi dahil değişikliler
*İştah kaybı yahut süratli bir formda tokluk hissi
*Vajinal kanama
*Kilo kaybı
Bu belirtilerin bilhassa birkaçının birlikte olduğu durumlarda rutin muayene periyodlarının dışında da doktora gidilmesi öneriliyor.
RUTİN DENETİMLER ÇOK ÖNEMLİ
Yumurtalık kanserlerini erken tespit edebilecek bir teşhis ve tarama metodu yok. “Hastaların çoklukla karında şişlik ve ağrı, sindirim bozuklukları, idrar problemleri ve bağırsak alışkanlıklarında değişiklik şikayetleri oluyor lakin bayan hastalıkları ve doğum uzmanı yerine öbür branş tabiplerine giderek vakit kaybediyorlar” diyen Prof. Dr. Mete Güngör, bu nedenle teşhisin ya rutin jinekolojik muayenelerde erken evrede ya da sıklıkla hastalığın tedavisinin sıkıntı olduğu ileri evrelerde konulabildiğinin altını çiziyor.
KİMLER RİSK ALTINDA?
Yumurtalık kanserlerinin yüzde 10-15 kadarı kalıtımsal bozukluklar sonucu ortaya çıkarken geriye kalan yüzde 85-90’ının hangi nedenler ile oluştuğu tam olarak bilinmiyor. Lakin birtakım durumlarda ve birtakım bayanlarda yumurtalık kanserleri daha sık ortaya çıkıyor. Örneğin az doğum yapanlarda, erken adet görenlerde, geç menopoza girenlerde, infertilite sorunu olan yahut infertilite tedavisi görenlerde ve genital bölgeye talk pudrası uygulayanlarda yumurtalık kanserleri daha sık görülüyor.
DOĞUM DENETİM HAPLARI HAMİ ROL OYNUYOR
Uzun müddetli doğum denetim hapı kullananlarda, çok doğuranlarda ve tüpleri bağlanmış yahut alınmış olan bayanlarda ise hastalığa daha az rastlanıyor. Yumurtalık kanserlerinin yüzde 10-15 kadarı da aile bireylerinde nesilden nesle geçen kalıtsal genetik hasarlar sonucunda meydana geliyor. Bu hasarlardan en çok bilinen ikisi BRCA 1 ve BRCA 2 gen mutasyonları. Bu gen mutasyonları olan bayanlarda ömür uzunluğu yumurtalık kanseri görülme riski yüzde 20-40’lara kadar ulaşabiliyor. Bu nedenle ailesinde 2 yahut daha fazla akrabasında göğüs ve yumurtalık kanseri olan bayanlarda BRCA1 ve BRCA2 gen hasarları araştırması gündeme geliyor. Doğum denetim hapları yumurtalık kanseri riskini düşürüyor. Hastalığın, bir yıla kadar doğum denetim hapı kullanan bayanlarda yüzde 30; 5 yıldan uzun müddet kullanan bayanlarda yüzde 70 daha az görüldüğüne dair pek çok araştırma mevcut. Aynı formda doğum sayısı arttıkça yumurtalık kanserinin görülme sıklığında azalmalar olduğu da tespit edilmiş durumda.
KİST YA DA KİTLE VARSA…
Yumurtalık kanserinin erken teşhisi çok kıymetli, zira hastalık yalnızca yumurtalıkta sınırlıyken tedavi edilebilme oranı yüzde 90-100 iken, ileri evrede hayat müddeti 5 yılda %40-50 ile sonlu kalıyor. Yumurtalık kanserinde tedavinin cerrahi olduğunu söyleyen Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı/ Jinekolojik Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Mete Güngör, hastalığa bulunduğu evreye nazaran gerekli görülürse öncesinde ya da sonrasında kemoterapi de uygulanabileceğini belirtiyor. Hastalığa ileri evrede rastlanması durumunda jinekolojik organların tümü, bölgesel lenf bezleri ve üzerinde tümör bulunan öbür organlar geride hiç tümör dokusu kalmayacak formda çıkartılıyor ve ameliyat sonrası geride kalmış olan mikroskobik seviyedeki tümör hücrelerini de yok etmek için hastalara kemoterapi veriliyor. Erken evrede karşılaşılan hastaların tedavileri ise robotik yahut laparoskopik olarak kapalı cerrahiyle yapılabiliyor. Tedavi gören hastaların yarısında takip eden 5 yıl içerisinde hastalığın tekrar görülme riski olduğu için denetimlerin de aksatılmaması gerekiyor.