Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu öncülüğünde, ABD’deki Utah Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, kuşların hareketlerini radyo vericileriyle araştırırken, yedikleri besinlerin kimyasal kaydını da tüylerindeki kararlı izotopları inceleyerek belirledi. Sonuçlar, kuşların kahve tarlalarında, ormanlardakine oranla protein bedeli daha düşük omurgasızları (böcek, örümcek, vb..) yediğini ortaya koydu. Bu da tropik orman ekosistemlerinin bozulmasının, kuşların beslenme seçeneklerini kıymetli ölçüde etkilediği sonucunu ortaya çıkardı.
KUŞLARIN POPÜLASYONUNU AZALTIYOR
Utah Üniversitesi Biyoloji Bilimleri Fakültesi’nde ekoloji ve ornitoloji profesörü olan Şekercioğlu, başyazarı olduğu bu çalışmada, Gezegen üzerinde insan kaynaklı ekolojik tesirin artması, bilhassa habitat kaybı, bozunumu ve iklim değişikliği yoluyla kuşların beslenmelerini de ekseriyetle olumsuz tesirler. Böcekler ve başka omurgasızlar üzere temel besin kaynaklarındaki düşüşler de dahil olmak üzere tüm bu olumsuz değişiklikler, bilhassa süratle büyüyen genç kuşların hayatta kalma müddetlerinin azalmasına ve çoğunlukla yetersiz beslenen bu kuşların popülasyonunun azalmasına ve kaybına yol açabilir” dedi.
KUŞLARIN ÜÇTE BİRİ İNSANLARIN BASKIN OLDUĞU ORTAMLARDA
Frontiers of Ecology and Evolution bilimsel mecmuasında yayımlanan makalesinde Prof. Dr. Şekercioğlu, Dünyanın her yerinde ormanlar, bir vakitler yemyeşil olan hayat sığınaklarından, onların yerini alan tarım yerleri ortasında dağılmış çok daha küçük kalıntılara dönüşüyor. Kuş tiplerinin sırf yüzde 1’i, insanların ve insan faaliyetlerinin hakim olduğu habitat çeşitlerini tercih ediyor. Doğal orman habitatlarının süratle yok olması, kuş çeşitlerinin yaklaşık üçte 1’inin artık insanların baskın olduğu ortamlarda hayatta kalmak için çabalaması manasına geliyor” tabirlerini kullandı.
KOSTA RİKA’DAN ÖRNEK VERDİ
Kosta Rika’da Panama sonuna yakın Las Cruses Biyolojik İstasyonu etrafındaki arazinin, bir vakitler büsbütün ormanlıkken artık yüzde 50 kahve tarlaları, yüzde 20 otlak ve yüzde 10 insan ömür alanı haline geldiğini belirten Prof. Dr. Şekercioğlu, Arazinin yalnızca yüzde 20’si hala ormanlık. Ziraî alanlar da lokal kuş cinslerinin beslendiği omurgasız topluluklarını büyük ölçüde etkileyen böcek ilaçları, gübreler ve mantar ilaçları ile sulanıyor” diye konuştu.
ARAŞTIRMACILAR DÖRT CİNSE ODAKLANDI
Araştırmacılar olarak çalışmada dört tipe odaklandıklarını anlatan Prof. Dr. Şekercioğlu, Turuncu gagalı bülbül ardıcı, gümüş boyunlu tangara, ak gerdanlı ardıç, kil rengi tiranulet. Bu dört kuş tipinin tamamı hem meyveler hem de omurgasızlarla beslendikleri ormanlarda ve açık kırsal alanlarda bulunabilir. Lakin omurgasızlar (böcekler dahil), protein ve nitrojen üzere temel besinleri sağladıkları için beslenmelerinin çok değerli bir modülüdür. ABD, Kosta Rika ve Singapur’dan araştırmacıların da bulunduğu meslektaşlarımızla çalıştığımız kuş tiplerinin, besinlerini tarım ve orman habitatları ortasında, bilhassa hakikat beslenme cinslerinin devamlılığı açısından kilit nitelikte olduğu kritik üreme mevsimlerinde nasıl elde ettiklerini anlamak istedik” dedi.
170 KUŞ TÜYÜ TAHLİL EDİLDİ
Kuşların beslenme tertibi hakkında tüylerindeki kararlı izotopları tahlil ettiklerini anlatan Prof. Dr. Şekercioğlu, Biz ne yersek oyuz. Zira yediğimiz besinlerin izotop oranlarından oluşan kimyasal imzalar dokularımıza katılmıştır. Kosta Rika’da kuşların beslenmelerini tahlil etmek için dört kuş tipinden 170 tüy topladık ve vakitlerini nerede geçirdiklerini görmek için radyo verici takibiyle 49 kuşun hareketlerini izledik. Sonuçlar gösterdi ki kuşların seçtikleri habitatların beslenmeleri üzerindeki tesirleri çok büyük. İzotopik datalar, incelenen dört cinsten üçünün kahve tarlalarında, ormanlardakinden çok daha az omurgasız canlı yediğini ortaya koydu. Bilhassa de gümüş boyunlu tangara ve kil rengi tiranuletin ormanlarda kahve tarlalarına oranla iki kat daha fazla omurgasız biyokütle yediklerini gösterdi. Sonuçlarımız, kahve tarlalarının hem doğal orman kalıntılarında hem de kahve tarlalarında beslenen orman kuşlarının tercih ettiği omurgasızlar açısından yetersiz olduğunu gösterdi” sözlerini kullandı.
YENİ EKOLOJİK ETKİLEŞİM TEHLİKESİ
Prof. Dr. Şekercioğlu, Kosta Rika ve öteki benzeri tropik bölgelerdeki kuşlar için, korunan orman kesimlerinin, ömür alanlarını kalan ormanlara kaydıran ve başka orman modüllerine ulaşmak için kahve tarlalarından geçen kuşlar için kritik kaynaklar sağlayabildiğini söyledi. Prof. Dr. Şekercioğlu, Bu kuşların beslenmelerini diğer yerlere kaydırması, olumsuz sonuçlara yol açabilecek yeni ekolojik etkileşimlere neden olabilir. Bu yeni yerlerdeki kuşlarla artan rekabet yahut daha evvel pek tüketilmeyen bir av tipi üzerinde çok avlanmaya yol açabilir” diye konuştu.
‘KUŞ DOSTU KAHVE’ TERCİH EDİN
Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu, tahlil teklifleriyle birlikte, kahve tiryakilerine de şu davette bulundu:
Bir kahve tiryakisiyseniz, kuş dostu kahve almayı tercih ederek yardımcı olabilirsiniz. Kuş dostu kahve, yerli kuşlar için yararlı olan ağaç örtüsü ile orman kalıntılarının daha fazla olduğu tarlalarda yetiştiriliyor. Gölgede yetiştirilen kahveler Smithsonian Göçmen Kuş Merkezi tarafından kuş dostu olarak onaylanmıştır. En kuş dostu olarak gördüğümüz Etiyopya kahvesini öneriyoruz. Ayrıyeten, tropikal bölgelerdeki lokal idareler de bozulmamış ormanlara, ikincil ormanlara ve orman kalıntılarının bağlanabilirliğini artırmak için ırmakların yanındaki orman şeritlerinin korunmasına öncelik vererek yardımcı olabilir. Dünyanın biyolojik çeşitliliği en fazla olan tropik ormanlarının yerini almaya devam eden ve giderek artan insan egemenliğindeki tarım alanlarında, orman kalıntılarının korunmasına ve yenilenmesine öncelik verilmesi acildir.” (DHA)