Amerikan Washington Post gazetesi, “Türkiye’deki son seçimlerden çıkarılacak beş ders” başlıklı kapsamlı bir tahlil yayınladı.
Geçen pazar günü gerçekleştirilen seçimlerin yansımalarının tam olarak anlaşılması için uzun yıllar gerekebileceğinin belirtildiği yazıda, “Fakat birtakım dersler şimdiden ortada” tabiri yer aldı.
Howard Eissenstat imzalı tahlil yazısı, “Seçim sonuçlarının Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a harikulade bir ders” olduğu tespitiyle başlıyor.
Seçimleri İmamoğlu’nun kazanmasının 15 milyonluk İstanbul ve aslında tüm Türkiye için dönüm noktası olduğu belirtilirken, yazı şöyle devam ediyor:
KÖTÜMSERLER (BENİM GİBİ) DURUMU ABARTTILAR
Seçimler giderek giderek adil ve özgür olmadıkça, birçok bilim insanı, Türkiye’yi giderek daha çok, tesirli muhalefeti sonlandırmak için seçimlerle otoriter araçları birleştiren hibrid bir devlet olarak görmeye başladı.
İstanbul beni üç kıymetli açıdan haksız çıkardı. Birinci olarak; Erdoğan’ın sistemi hem bölünmüş bir muhalefet hem de az çekişmeli seçimlere ihtiyaç duyuyordu. 2019 belediye seçimlerinde muhalefet birleşebildi; bu da Erdoğan’ın ‘böl ve fethet’ eski sisteminin kazanmasını daha güç hale getirdi.
İkinci olarak; muhalefet adaylarına baskı, seçmen kütüğü manipülasyonu ve medyanın kontrolünün de dahil olduğu seçmen ayarlama sistemini lokal seçimlerde sürdürmenin daha güç olduğu kanıtlandı.
Üçüncü olarak; Erdoğan, fark az olduğunda, tekrar seçime gitmek için yüksek seçim konseyinin gözünü korkutarak, seçimleri manipüle etme isteğini ortaya koyarken, şimdiye kadar daha bariz bir hileye kalkışma konusundaki isteksizliğini de ortaya koymuş oldu.
MUHALEFET KENDİNE ÇEKİDÜZEN VERDİ
İmamoğlu, CHP’nin yakın vakitte benimsediği yeni iletileri çoğalttı, daha açık ve alımlı bir hale büründü. Erdoğan’ın AKP’si ise daha saldırgan ve karşı koyan bir lisan takip etti. İmamoğlu seçmenlere hizmet ve müsamaha üzerinde durarak, olağana dönüş teklif etti. Seçmen de bunu tuttu.
EKONOMİK TABLONUN ETKİSİ
İmamoğlu’nun uygun idare çağrıs inandırıcıydı; çünkü, Türk iktisadı tökezliyor. Resmi enflasyon sayısı yüzde 19, halbuki gerçek enflasyon oranı muhtemelen çok daha yüksek. Türkiye büyük bir borç kriziyle karşı karşıya.
Birçokları Türkiye’deki siyasi kutuplaşmayı işaret ederken, seçmen tercihlerine ait en uygun gösterge tarihi olarak iktisat olmuştur. AKP, birinci yıllarında ekonomik büyüme şöhretiyle bundan faydalanmıştır. Artık de başarısızlık nedeniyle cezalandırılıyor.
KÜRT SEÇMENLERİN TERCİHLERİNİN ETKİSİ
2019 belediye seçimlerinde muhalefetin başarılı olmasındaki bir başka neden de CHP, HDP, Âlâ Parti dahil muhalefet partileri ortasında tesirli bir muahede yapılması oldu.
AKP Türk oylarını kazanmak için dikkat cazip teşebbüslerde bulundu. AKP adayı nüfusu büyük oranda Kürt olan Diyarbakır kentine gitti, konuşmasında Kürtçe birkaç sözcük mırıldandı.
Sonrasında, şoke edici bir sinizimle hükümet, tutuklu PKK önderi Abdullah Öcalan’ı manivela tesiri olarak kullanmaya kalktı. Avukatları ve ailesiyle görüşmesine müsaade verildi. Seçimlerde ‘tarafsızlık’ daveti yapan bir mektup yayınladı. HDP, Öcalan’ın hamasetini öven bir açıklamayla karşılık verdi, sonrasında onu görmezden geldi. Kürt oyları, görünüşe bakılırsa, HDP’nin tavrını takip etti.
DAHA DEMOKRATİK BİR TÜRKİYE’YE HAKİKAT MU?
Erdoğan’ın yüksek seçim şurasını İstanbul seçim sonuçlarını iptal etmeye zorlama kararı, şoke edici bir biçimde, galibiyeti sağlayacak net rastgele bir plan olmadan alındı. İkinci yenilgi, birinci seçimdeki kaybın siyasi hasarını katlayarak artırdı.
Politik ve ekonomik olarak, Türkiye krizden krize sendeliyor. Siyasi muhalefet, Erdoğan’ın kenti ittifakı içindeki hoşnutsuzlarla birlikte, muhtemelen daha agresif olacaktır.
Türkiye’nin müttefikleri, yabancı yatırımcılar ve seçmenler, Erdoğan’ın evvela onu muvaffakiyete taşıyan devlet idaresindeki prensipleri tekrar şekillendirerek gidişatı düzeltebileceğini umabilir.
Türkiye, Erdoğan’ın faydalanabileceği bir bol ölçüde teknokrata sahip. Ancak Erdoğan’ın zihnen o değişimi yapmaya ehil olduğu açık değil. Üstelik bu, muhtemelen onun siyasi olarak vefatı manasına gelecektir. Daha açık bir sistem, AKP’nin siyasi hakimiyetini parçalayacaktır.
Alternatif olarak, Erdoğan onun idaresine damgasını vuran baskıyı katlayabilir. Yargı ve güvenlik hizmetleri üzerindeki kontrolünü ve geniş harikulâde yetkilerini kullanabilir.
Fakat bu yalnızca Türkiye’nin mevcut krizini ağırlaştıracaktır. Ve pazar günkü seçimin açık halde ortaya koyduğu üzere, Türk halkının savaşmadan açık bir diktatörlüğü kabul etmesi pek mümkün değil.
İstanbul Seçim Sonuçları ->