Uluslararası İştirakli Türk Toraks Derneği 22. Yıllık Kongresi, Antalya’da gerçekleşti. Bu yıl “Sağlıklı Nefes, Sağlıklı Dünya” sloganıyla düzenlenen kongrenin basın toplantısında uzmanlar kıymetli mevzulara değindi.
Toplantıda değinilen en kritik bahisler iklim değişikliği ve hava kirliliği tehlikesi oldu. Basın toplantısında konuşan Dr. Öğr. Üyesi Nilüfer Aykaç, yapılan ölçümlerde DSÖ’nün ölçümlerine nazaran havası pak olan tek kentin Ardahan olduğunu açıkladı. İşte Akyaç’ın açıklamaları:
“Temiz hava solumanın değerli bir insan hakkı olduğunu düşünüyoruz ve ‘Sağlıklı nefes, sağlıklı dünya’ bu yılki kongredeki sloganımızdı. Biliyoruz ki, her sabah makûs bir havaya uyanıyoruz. Hava kirliliği ne yapıyor? Aslında gebelikten başlayarak, anne sıhhatinden başlayarak, anne karnındaki çocuktan başlayarak etkiliyor. Düşük kilolu bebekler, otizmli bebekler, akciğerleri gelişmemiş bebekler doğuyor ve meyyit doğumlar artıyor. Ayrıyeten astım, enfeksiyonlar ve kanserlerle karşı karşıyayız. Bu çok önemli bir sorun aslına bakarsanız. Bu sene bizim kongreye getirdiğimiz haritalarda Dünya Sıhhat Örgütü’nün bilgilerine nazaran pak hava olarak isimlendirilen tek ilimiz Ardahan. Yani tüm vilayetlerde yaşayanlar kirli hava soluyarak uyanıyorlar sabahları. Bu kıymetli bir sorun, yeni belediye seçimleri oldu bu hususta sizlerin yardımınıza muhtaçlığımız var; sağlıklı bir dünyada sağlıklı bir Türkiye’de doğsun çocuklar, daha sonrasında kanser olmasınlar, KOAH hastası, otizmli, Alzheimer hastası, tip-1, tip-2 diyabet olmasınlar diye”
Dr. Öğr. Üyesi Nilüfer Aykaç, sozcu.com.tr’ye yaptığı açıklamalarda birtakım bölgelerde kâfi ölçüm yapılmadığına değindi ve bir an evvel hava kirliliği konusunun Türkiye’de gerekli değere kavuşması gerektiğini vurguladı:
Türkiye’nin yaklaşık yüzde 80’i fosil yakıtlardan gücünü sağlıyor. Artık fosil yakıtlardan vazgeçmemiz, yenilenebilir enerjiyi baz almamız gerekiyor. Zira biliyoruz ki karbondioksit sera gazlarını artırıyor, hem hava kirliliğine ve olumsuz tesirlere yol açıyor hem de iklim krizini tetikliyor.
Şehirlerimizde daha çok yeşil alanlar yaratmalıyız, yüksek binalar yerine kentlerin nefes alabileceği düşük katlı binalar yapmalıyız, ekolojik dengeyi öne koyan pak yakıt kullanımını artırmalıyız, ömür şartlarını güzelleştirmeli örneğin bisiklet kullanımını artıracak projeler yapmalıyız.
TEMİZ OLAN YERLERDE ÖLÇÜM YAPILIYOR ANCAK KİRLİ BÖLGELERDE YAPILMIYOR
Türkiye’de Etraf Bakanlığı’nın bir sitesi var ve 300’ün üzerinde istasyon var. Yaklaşık 211 istasyon çalışır durumda. Aslında geçen yılki temel sorun her 4 istasyondan birinin ölçüm yapmamasıydı. Yani bir yılın yüzde 75’in altında ölçüm yapılıyor. Mesela İstanbul’da 30 istasyon var fakat bunlardan nizamlı ölçüm yapan yalnızca 9 istasyon var. Esenyurt, Göztepe üzere ilçeler hava kirliliği inanılmaz ağır olduğu yerler fakat buralarda ölçüm yapılmıyor. En pak alanlar ise Şile, ancak burada ölçüm sorunu yok.
DSÖ’nün dataları ile karşılaştırdığınız vakit Ardahan dışında pak havaya sahip olan hiçbir ilimiz yok. Bursa’da, Muğla’da, Kahramanmaraş’ta ise önemli manada kirlilik var.
HER 4 İSTASYONDAN BİRİ KÂFİ SEVİYEDE ÖLÇÜM YAPMIYOR
Türk Toraks Derneği’nin paylaştığı datalara nazaran Türkiye’nin birçok yerinde yetersiz ölçüm yapılıyor. İşte o datalar:
2018 yılında ölçüm yapılan istasyon ve kirlilik takibi yapılan gün sayısı azaltılarak çözülmüştür. 2017 yılında yetersiz ölçüm yapılan istasyon sayısı 26 iken, bu bedel 2018 yılında 48’e yükselmiştir. Öbür bir tabirle; 2018 yılında Türkiye genelinde bulunan her dört istasyondan birisi kâfi seviyede ölçüm yapmamıştır. Ölçüm yapmayan istasyonların hava kirliliğinin ağır olduğu bölge ve devirlerde ölçüm yapmaması dikkat caziptir.
SADECE 27 İLİN HAVASI ‘TEMİZ’
Dünya Sıhhat Örgütü ve Avrupa Birliği hudut kıymetlerine nazaran daha yüksek pahaları partiküler unsur (PM10) istikametinden “temiz” kabul eden ulusal mevzuata nazaran dahi yalnızca 27 vilayetimizin (yüzde 33) havası ‘’temizdir”. Diğer bir sözle; ulusal mevzuatımızın DSÖ datalarına nazaran epey yüksek olan hudut kıymetlerine nazaran dahi her üç vilayetimizden yalnızca birisinin havası hudut kıymetlerini aşmamaktadır.
SINIR KIYMETLERİ AŞMAYAN TEK VİLAYET: ARDAHAN
Partikül unsur açısından 2018 yılında Dünya Sıhhat Örgütü’nün müsaade verdiği hudut pahaları aşmayan yegâne ilimiz Ardahan’dır. En pak beş vilayetimizin dördünde sırasıyla Tunceli (21 µg/m3) ve Hakkâri (21 µg/m3), Rize (23 µg/m3) ve Artvin (25 µg/m3)’in partikül husus seviyeleri (PM10) Dünya Sıhhat Örgütü hudut kıymetlerine nazaran kirli olarak kabul edilmektedir.
İSTANBUL, ANKARA VE İZMİR’DE HAVA KİRLİLİĞİ
İstanbul’da 2018 yılında toplam 30 istasyonun yalnızca 9’unda (yüzde 30) kâfi ölçüm yapılmıştır. Diğer bir tabirle; 2018 yılında her üç istasyondan ikisinde kâfi ölçüm yapılmamıştır. Öte yandan kâfi ölçüm yapılmayan istasyonların yükle Aksaray, Esenler, Göztepe, Kadıköy, Yenibosna üzere geçmiş yıllarda yüksek hava kirliliği yaşanan ilçeler olması, kâfi ölçüm yapılan dokuz istasyonun ortasında Silivri ve Şile üzere hava kirliliği sorunu yaşamayan ilçeler olması dikkat caziptir.
2016 – 2018 yılları birlikte değerlendirildiğinde; en az iki yıl kâfi ölçüm yapılan istasyonlar ortasında Kandilli ve Sarıyer ilçeleri haricindeki istasyonlarda yıllar içerisinde istikrarlı bir kirlilik azalması yaşanmadığı görülmektedir.
Gerek ulusal mevzuat gerekse Dünya Sıhhat Örgütü hudut bedelleri açısından Ankara’nın havası partikül husus istikametinden kirlidir. Kirlilik Sincan (66 µg/m3), Keçiören (61 µg/m3), Ayaş (60 µg/m3) ve Çankaya’da (60 µg/m3) müsaade verilen hudut bedelin 3 katına ulaşmakta ve geçmektedir.
2016 – 2018 yılları birlikte değerlendirildiğinde ise Siteler dışında hiçbir ilçede yıllar içerisinde istikrarlı biçimde hava kirliliğinde azalma yaşanmamış, Sincan’da ise istikrarlı bir kirlilik artışı gözlenmiştir. Ankara’da da kirlilik açısından problemli olduğu bilinen Bahçelievler ve Sıhhiye ilçelerinde 2018 yılında kâfi ölçüm yapılmamış olması dikkat caziptir.
ÜÇ BÜYÜK VİLAYETTEN YALNIZCA İZMİR’DE KÂFİ ÖLÇÜM YAPILIYOR
Üç büyük vilayet ortasında yer alan İzmir, Ankara ve İstanbul’dan farklı olarak her üç yılda tüm istasyonlarda kâfi ölçümün yapıldığı yegâne kenttir.
Benzer biçimde tekrar Ankara ve İstanbul’a kıyasla hava kirliliği meselesinin daha az yaşandığı bir ildir.
Ancak bu avantajlarına karşın yıllar içerisinde Alsancak dışında İzmir’in hiçbir ilçesinde istikrarlı bir kirlilik azalması yoktur. Ayrıyeten ölçüm yapılan yerlere bakıldığında ölçüm hava kirliliğin epeyce ağır olduğu Aliağa’da kâfi ölçüm yapılmamıştır.
TÜRKİYE’NİN EN KİRLİ İSTASYONLARI (2016 – 2018)
Ağrı – Doğubeyazıt, Iğdır ve Bursa vilayetlerinin en az iki yılda partikül husus kirliliği açısından birinci on istasyon ortasında bulunduğu dikkate alınırsa bu bölgelerin kirlilik bakımından istikrar kazandığı söz edilebilir. Öte yandan Iğdır, Bursa, Manisa, Erzincan ve Afyon vilayetlerinde, 2016 – 2018 yılları ortasında en yüksek partikül unsur kirliliği yaşadığı görülmektedir. Bu durum Türkiye’de yaşanan hava kirliliği sıkıntısının İstanbul ve Ankara üzere metropollerle sonlu kalmadığına, ülke genelinde bir yaygınlıkta bulunduğuna işaret etmektedir.
YIL UZUNLUĞU KİRLİLİKTE BU BÖLGELER SIKINTILI (2016 – 2018)
Bilindiği üzere Avrupa Birliği ölçülerine nazaran 50 µg/m3 hudut kıymetinin aşıldığı gün sayısı bir yılda en fazla 35 gün olmalıdır. Halbuki Amasya (Şehzade), Bursa, Denizli (Bayramyeri), Iğdır, Manisa ve Niğde istasyonlarında hudut bedelinin 2016, 2017 ve 2018 yıllarında aşım gün sayıları ortalama sırasıyla 283, 299 ve 293 gündür. Öbür bir tabirle; bu bölgelerde yaşayan beşerler son üç yılda yılın 292 gününde (yılın yüzde 80’i) 50 µg/m3 bedelinden daha fazla oranda partikül husus soluyarak geçirmişlerdir.
HANGİ KENTTE YAŞAYALIM?
Türkiye’de ölçüm yapan 211 istasyondan yalnızca 5 tanesi (yüzde 2) 2016 – 2018 yılları ortasında sağlıklı hava solumaya müsaade verecek ölçüm sonuçlarına sahiptir: Ardahan, Erzurum Pasinler, Tunceli, Çanakkale- Biga İçtaş, Artvin.