Deprem bölgesinde sürdürülebilir toparlanmayı destekleyecek 31 proje belirleyen Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), bu projelerin hayata geçmesi için 550 milyon dolarlık memleketler arası fon davetinde bulunuyor.
UNDP’den alınan bilgilere nazaran, 6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların akabinde UNDP, Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası ve Avrupa Birliği’nin (AB) takviyesiyle hazırlanan “Türkiye’de Zelzele Sonrası Toparlanma ve Tekrar İmar Değerlendirmesi (TERRA)” başlıklı raporda, afetin yarattığı hasar ve zararın 103,6 milyar doları bulabileceği hesaplandı.
Rapor, 20 Mart’ta Brüksel’de gerçekleştirilen ve Türkiye’de zelzele sonrası toparlanmayı desteklemek için 6,5 milyar dolar taahhüt edilen Memleketler arası Bağışçılar Konferansı’nda açıklandı.
31 PROJE UYGULAMA ÖNERİSİ
UNDP, raporun bulgularına dayanarak Türkiye’de zelzele sonrası sürdürülebilir toparlanma ve tekrar inşanın sağlanması için 31 proje uygulamayı öneriyor.
Bu projeler, “yeniden daha düzgün inşa” kapsamında, konutlar ve altyapının fizikî olarak tekrar inşasının yanı sıra geçim kaynakları, kamu hizmetleri ve toplumsal hizmetlerin de canlandırılmasını hedefliyor.
UNDP, kelam konusu projelerin hayata geçirilmesi için memleketler arası topluluğa 550 milyon dolarlık fon davetinde bulunuyor.
‘BİR AN EVVEL OLAĞAN YAŞAMA DÖNMEYE GEREKSİNİMİ VAR’
UNDP Türkiye Mukim Temsilcisi Louisa Vinton, mevzuya ait AA muhabirine yaptığı açıklamada, sarsıntının yarattığı yıkımın eşi gibisi görülmemiş boyutlarda olduğunu belirterek, “Bu nedenle, milletlerarası bağışçılardan da eşit derecede eşi gibisi görülmemiş taahhütler bekliyoruz. Tekrar inşa, salt tuğla ve harç değildir, ömürleri ve geçim imkanlarını da içerir. İnsanların sistemli gelir getiren inançlı istihdama, sıhhat hizmetleri ve eğitim üzere kamu hizmetlerine, alışveriş, dinlenme ve toplumsallaşma imkanlarına, yani bir an evvel olağan yaşama dönmeye gereksinimleri var” diye konuştu.
Vinton, UNDP olarak bölgede, toparlanma ve tekrar inşa eforlarının merkezine insanı koyan projeler üzerinde çalışmaya devam ettiklerini bildirdi.
4 PROJE ENGELLİ BİREYLER İÇİN
UNDP’nin zelzele bölgesinde sürdürülebilir toparlanma için önerdiği 31 proje, 4 ana başlık altında toplanıyor.
Bunlardan birincisi olan hükümet liderliğindeki toparlanma planlaması başlığındaki 5 proje, bilgi ve uyum merkezlerinin kurulması yoluyla iştirakçi yönetişimin ve barışçıl toparlanmanın desteklenmesi, zelzele sonrası durumlarda insan haklarının korunmasının güçlendirilmesi ve data yönetişimi yoluyla faal yardım ve hizmet planlaması alanlarına odaklanıyor.
Kritik altyapının onarımı ve kültürel mirasın korunması başlığı altındaki 12 proje, zelzele sonrası sürdürülebilir toparlanma için kültürel mirasın onarımı, enkazın sürdürülebilir idaresi, atık ve su arıtma idare sistemlerinin onarımı, doğal varlıkların ve geçim kaynaklarının rehabilitasyonu, sıfır emisyon binalarla tekrar inşayı içeriyor.
Geçim kaynakları ve sosyoekonomik güzelleşmenin desteklenmesi kapsamındaki 10 projeyle, acil istihdam ve kritik geçim kaynakları altyapısının rehabilitasyonu yoluyla etkilenen bölgelerde ekonomik faaliyetlerin süratli bir halde başlatılması, küçük işletmelerin toparlanması ve yerinden olan çalışanların iş hayatına tekrar entegre edilmesi hedefleniyor.
Kırılgan kümelerin desteklenmesini hedefleyen 4 proje ise engelli bireylerin toplumsal ve yasal olarak desteklenmesi, depremzedelere ruhsal dayanağın artırılması ve zelzeleden etkilenen toplulukların dayanıklılığının artırılmasına odaklanıyor.
3,3 MİLYON İNSANI YERİNDEN ETTİ
Söz konusu projelerin nasıl uygulanacağı ve yatırım maliyetlerine ait ayrıntılı bilgiler, UNDP’nin internet sitesinden paylaşılacak.
Türkiye’de 11 ili etkileyen Kahramanmaraş merkezli zelzeleler 50 binin üzerinde can kaybına yol açarken, UNDP datalarına nazaran zelzele 3,3 milyon insanı yerinden etti.
Deprem sonrası, 301 bin binanın yıkık, acil yıkılacak durumda ya da orta hasarlı olduğu tespit edildi. (AA)